1-mavzu. Buxgalteriya hisobi va uning mohiyati

Faol hisobvaraqlarda uy xo'jaligi mablag'lari, passiv hisobvaraqlarda ularning manbalari aks etadi.
Faol hisobvaraqlar debetida uy xo'jaligi mablag'lari ko'payishiga olib keladigan xo’jalik muomalalari, kredit esa kamayishiga olib keladigan operatsiyalar aks etadi.
Passiv hisob-kitoblarda esa aksincha.
Faol schyotlar bo'yicha qoldiq har doim uning debetida (debet balansi) bo'lsa, passiv schyotlarda uning kreditida (kredit balansi) bo'ladi.
Faol hisoblarning shartli rejimi:
D-t hisob qaydnomasi K-t

Hisobot davri boshidagi mablag'larning dastlabki qoldig'i (K)	Hisobot davrida mablag'larni sarflash ( )
Hisobot davrida naqd pul oqimi (K)
Pul mablag'larining hisobot davri Oxirida, qolganlari

Passiv hisoblarning shartli rejimi:
D-t hisob qaydnomasi K-t

Hisobot davrida mablag'lar manbasining kamayishi ( )	Hisobot davri boshidagi mablag'larning dastlabki qoldig'i (K)
	Hisobot davrida mablag'lar manbasining ko'payishi (K)
	Hisobot davri oxiriga mablag'lar manbasining qoldig'i

Agar aktiv schyotlarda dastlabki qoldiq bo'lmasa, u holda avval debetda aks ettirilgan operatsiya yozilishi kerak. Boshqa tomondan passiv schyotlar avval kreditlangan va keyin debetlangan operatsiyalarni aks ettiradi.
Masalan: Oyning boshida kassada 100 rubl bor edi:
a) ishchilarga ish haqini to'lash uchun korxona kassasiga bankning hisob raqamidan 6000 so'm naqd pul o'tkazildi;
b) korxona kassasidan xodimlarga 2800 so'm to'langan;
v) buxgalterlarga korxona kassasidan 4000 rubl berildi;
d) buxgalterlar foydalanmagan 3300 rubl kassaga qaytarib berildi;
e) 2300 so'm to'lanmagan ish haqi korxonaning bank hisob raqamiga qaytarildi.
Ushbu operatsiyalar "Kassir" hisobvarag'ida qayd etiladi.
D-t kassa (A) K-t

Boshlang'ich qo'l 100.00	2)  2800 3)  4000 5) 2300
1)  6000 2)  3300
Debet aylanmasi (6000 K 3300) 9300	Kredit aylanmasi (2800 K 4000 K 2300) 9100
Oxirgi qo'l (100 K 9300 9100) 300.00

Passiv sch yoki tga misoli:
Ojning Choshida "Xodimlar Bilan mexnatga Hack tulaş ʙujica Reckoning kitoʙlar" OA yoki tining kreditida 450000 rubl koldik.
a) hisob-kitob varaqasiga binoan ishchilar va xizmatchilarning ish haqi 76800 rublni tashkil etdi;
b) vaqtincha mehnatga layoqatsizlik guvohnomalari asosida ishchilarga 24000 rubl miqdorida pensiya tayinlandi;
v) ishchilar va xizmatchilarning ish haqidan 10500 so'm daromad solig'i undirilgan;
d) ishchilar va xizmatchilarga korxona kassasidan 120 400 rubl to'langan.
“Xodimlarga ishi uchun haq to'lanadi
D-t ”K-t bo'yicha hisob-kitoblar

3)  120400 4)  10500	Boshlang'ich yoqasi - 450 000
	1)  76800 2)  24000
	Kredit aylanmasi (76800 K 24000) 100800
Debet aylanmasi (120400 K 10500) 130900	Oxirgi qo'l (450000 K 100800 130900) 419900

2. Xo'jalik muomalasi bir vaqtning o'zida ikkita schyotning qarama-qarshi tomonida qayd etiladi.