1-mavzu. Buxgalteriya hisobi va uning mohiyati

1.  Asosiy hisoblar
Asosiy hisob-kitoblar korxonada mavjud bo'lgan mablag'lar va ular qaysi manbalar asosida shakllanganligi, shuningdek, buxgalteriya munosabatlari to'g'risida ma'lumot berish uchun zarurdir. Asosiy schyotlar, o'z navbatida, korxonaning mehnat vositalari, aylanma mablag'lari va joriy munosabatlari schyotlariga bo'linadi.
Masalan: "Materiallar" A;
"Jamg'arma to'g'risidagi Nizom" P;
Zaxira fondi P;
"Qisqa muddatli kreditlar" va boshqalar.
"Turli qarzdorlar va kreditorlar bilan hisob-kitoblar" schyoti aktiv-passiv schyotdir.
2. Normativ schyotlar boshqa buxgalteriya hisoblarida aks etgan ko'rsatkichlarni tartibga solishga xizmat qiladi . Ular ikki guruhga bo'linadi: hisoblagichlar va to'ldirish hisobvaraqlari.
: Soxta hisob ikki guruhga ajratish mumkin shartnoma hisob va qarshi passiv hisob.
Shartnoma bo'yicha hisob-kitoblar balansning passiv qismida aks ettirilgan uy xo'jaligi mablag'lari miqdorini tartibga soladi. Shartnoma hisobvarag'iga asosiy vositalar amortizatsiyasi, nomoddiy aktivlarning amortizatsiyasi va kam qiymatli va amortizatsiya qilinadigan narsalarning amortizatsiyasi kiradi.
Qarama-qarshi hisobvaraqlar balansning faol qismida alohida moddalar sifatida keltirilgan va balansning passivida aks ettirilgan ayrim schyotlarning qoldiqlarini tartibga soladi.
Masalan: "Foydali foyda" hisobvarag'i. Ushbu passiv hisobvarag'i "Hisobot yilidagi foyda" ga qarshi.
To'ldirish schyotlari ayrim xo’jalik operatsiyalarini alohida qayd etish va keyinchalik asosiy schyotlarda ma’lumotlarni qo’shish uchun ishlatiladi.
3 . Distribyutor schyotlar korxonaning ayrim xarajatlarini hisobga olish va ularni hisoblash ob'ektlari o'rtasida yoki hisobot davrida to'g'ri taqsimlash uchun ishlatiladi. Distribyutor schyotlar, o'z navbatida, yig'ilib, tarqatish schyotlariga bo'linadi.
Jamg'arma schyotlari ma'lum bir biznesning ma'lum bir davrdagi xarajatlarini hisobga olish, ushbu xarajatlarni ularning iqtisodiy mazmuniga qarab guruhlash va oldindan belgilangan asosda mutanosib ravishda hisoblash ob'ektlari o'rtasida taqsimlash uchun ishlatiladi.
Ushbu schyotlar tarkibiga "Umumiy ishlab chiqarish xarajatlari", "Uy xo'jaliklarining umumiy xarajatlari" va boshqa aktiv schyotlar kiradi.
Ushbu schyotlar qoldiqlariga ega emas va balansda alohida moddalar sifatida qayd etilmaydi.
Hisobot davrlari orasidagi taqsimlovchi schyotlar ma'lum bir korxonada qilingan xarajatlarni hisobga olish va ushbu xarajatlarni kelgusi oylar yoki yillarda teng miqdorda taqsimlash orqali ularni ishlab chiqarish xarajatlariga qo'shish uchun ishlatiladi.
Masalan, hisobot yili oxirida korxona hisobvarag'idan 12000 so'mni tegishli tashkilotga gazetalar uchun o'tkazgan.

"Hisoblar"			"Kelajakdagi xarajatlar"			"Umumiy uy xarajatlari"
Doktor	K-t		Doktor	K-t		Doktor	K-t
Miloddan avvalgi 300000			1) 12000	2) 1000		2) 1000
	1) 12000
				3) 1000		3) 1000

Balans faqat hisobdan chiqarilishi mumkin.