1-mavzu: biologiya fanining maqsadi va vazifalari

10 - MAVZU: O’ZBEKISTONDA GENETIK INJENERIYA VA 
BIOTEXNOLOGIYA FANI YUTUQLARI. 
BIOTEXNOLOGIYA KELAJAGI HAQIDA
“ZIG-ZAG” TEXNOLOGIYASI
1-KICHIK GURUH
VAZIFA
O’zbekistonda genetic injeneriya fani yutuqlari
Umurtqali  hayvonlar  va  odam  organizmi  tashqi  muhitdan   organizmga  kiruvchi,  o’zi 
uchun  yot  bo’lgan  yoki  har  xil  kasallik  chaqiruvchi  moddalarni  zararsiz  holatga  o’tkazib, 
so’ngra  organizmdan  chiqarib  tashlash  xususiyatiga  ega.  Texnologiyalar   rivojlanishi 
natijasida  muhitga  millionlab  xilma-xil  zararli  moddalar,  viruslar  va  mikroorganizm  mutant 
shtammlari  tarqaladi.  Bu  moddalar  inson  organizmida  allergiya  –  zararli  moddalarga  o’ta 
sezuvchanlik kasalligi, irsiy va boshqa ko’plab kasalliklar kelib chiqishiga sabab bo’ladi. 
Evolyutsiya  jarayonida  hayvon  va  inson  organizmlarida  yot  moddalarga,  yot  virus   va 
mikroorganizmlarga  chidamlilik  xususiyati  rivojlangan.  Organism  uchun  yot  moddalar 
antigenlar  deb  ataladi.  Organizmning  antigenlarga  chidamliligi  immunitet  deb  ataladi. 
Immunitetni organizmning immune sistemasi ta’minlab turadi. 
Organizmda antigen ta’sirida, maxsus hujayralarda har bir antigenning uch o’lchamdagi 
fazoviy  strukturasini  aniq  taniydigan  neytrallovchi  oqsil-antitelo  molekulalari  sintez  qilinadi. 
Bu jarayon immune reaksiya deb ataladi.
Immun  reaksiya  antitelo  sintez  qiluvchi  maxsus  limfotsit  hujayralar  membranasiga 
antigen  ta’sir  etishi  bilan  boshlanadi.  Maxsus  limfotsit  hujayralar  suyak  iligi  va  ko’migidan 
embrional o’zak hujayraning ketma-ket bo’linishi natijasida vujudga keladi.
1975   yili  ingliz  olimlari  Keler  va  Milshteyn  sun’iy  sharoitda  antitelo  sintezlovchi 
kimfotsit  hujayrasi  bilan  cheksiz  bo’linuvchi  rak  hujayrasini  bir-biriga  qo’shish  natijasida 
tabiatda  uchramaydigan  gibrid  hujayra  yaratdilar.  Bunday  gibrid  hujayra  gibridoma  deb 
ataladi.  Natijada  sun’iy  sharoitda  antitelo  sintez  qiluvchi  hujayraning  cheksiz  ko’payishiga 
erishildi.  Har  xil  turga  mansub  o’simlik  hujayralarini  qo’shib  yangi  o’simlik  turlari  yaratish 
biotexnologiyasi  ishlab  chiqilgan.   Gibrid  hujayrani  sun’iy  sharoitda  o’stirib,  yangi  turlar 
yaratish texnologiyasining  ham istiqboli cheksizdir. 

---