1-Mavzu. Axborotlarni kompyuter xotirasida tasvirlanishi Reja

a
vektor va 
x
qiymatini, ikkinchi safar 
b
vektor va 
y
qiymatini, hamda 
c
vektor va 
(x+z)
qiymatlari bilan murojaat qilish orqali asosiy masalani yechish mumkin bo`ladi. 
Funktsiyalar qo`llanishining yana bir sababini quyidagi masalada ko`rishimiz mumkin - 
berilgan chiziqli tenglamalar sistemasini Gauss, Kramer, Zeydel usullarining birortasi 
bilan yechish talab qilinsin. U holda asosiy dasturni quyidagi bo`laklarga bo`lish 
maqsadga muvofiq bo`lar edi: tenglama koeffitsentlarini kiritish bo`lagi, yechish usulini 
tanlash bo`lagi, Gauss, Kramer, Zeydel usullarini amalga oshirish uchun alohida bo`laklar, 
natijani chop qilish bo`lagi. Har bir bo`lak uchun o`z funktsiyalar majmuasi yaratib, zarur 
bo`lganda ularga bosh funktsiya tanasidan murojaatni amalga oshirish orqali bosh masala 
yechish samarali hisoblanadi.
Bunday hollarda dasturni ixcham va samarali qilish uchun C++ tilida dastur 
bo`lagini alohida ajratib olib, uni funktsiya ko`rinishida aniqlash imkoni mavjud. 
12.2. Oldindan aniqlangan funktsiyalar
. Funktsiya bu – C++ tilida masala 
yechishdagi kalit elementlaridan biridir. Funktsiyalar modullar deb ham ataladi. 
Funktsiyalar 
oldindan 
aniqlangan 
va 
foydalanuvchi 
tomonidan 
aniqlanadigan 
funktsiyalarga bo`linadi. 
Oldindan aniqlangan funktsiyalar asosan tilning turli kutubxona fayllari orqali 
aniqlangan. Ularga matematik funktsiyalar, turlarni tekshirish funktsiyalari, belgi va satrlar 
bilan ishlash funktsiyalari misol bo`ladi. Masalan: 
Funktsiya 
ishlatilishi 
Kutubxona 
fayli 
Bajaradigan amali 
abs(x) 
 
x butun sonining absolyut qiymatini 
qaytaradi 
fabs(x) 
< math.h > 
x haqiqiy sonining absolyut qiymatini 
qaytaradi 

---

89 
log(x) 
< math.h > 
x sonining natural logarifmini qaytaradi 
pow(x, y) 
< math.h > 
x
y
hisoblaydi 
sqrt(x) 
< math.h > 
x sonining kvadrat ildizini qaytaradi 
(x) 
 
x qiymatini qichik harfligini tekshiradi 
isupper(x) 
 
x qiymatini katta harfligini tekshiradi 
tolower(x) 
 
x qiymatini qichik harf ko`rinishiga 
aylantiradi
toupper(x) 
 
x qiymatini katta harf ko`rinishiga 
aylantiradi