1-mavzu: Avtomobil transport harakat tarkibi

O’t oldirish tarmog’i karbyuratorli dvigatel majburiy ravishda o’t oldirish uchun elektr uchquni qiladi va uni ma’lum tartibda silindrlarga yuboradi.
Yuqorigi chekka nuqta porshenning tirsakli val o’qidan eng uzoqlashgan silindr ichidagi pastki turish xolati
Pastki chekka nuqta porshenning tirsakli val o’qiga eng yaqinlashgan silindr ichidagi pastki turish xolati
Porshen yo’li porshen bir chekka nuqtadan ikkinchi chekka nuqtagacha harakatlangan bosib o’tilgan masofa. Porshen yo’li S
porshenning har bir o’tgan yo’lida tirsakli val o’z o’qi
atrofida ½ marta aylanganidagi, yani 180˚ burchakka burilgandagi masofa
Silindrning ish xajmi V_h porshen yuqorigi chekka nuqtadan pastki chekka nuqtagacha harakatlanganda bo’lgan xajm. U quyidagi formula orqali aniqlanadi. buyerda – d silindr diametri; s – porshen yo’li.
Siqish bo’linmasi (kamerasi) ning xajmi porshen yuqorigi chekka nuqtada turganda, uning yuqorisida bo’lgan xajm. U Vs harfi bilan belgilanadi.
Silindrning to’la xajmi porshen pastki cheka nuqtada turganda uning ustida bo’lgan silindr bo’shlig’i. Demak, silindrning to’la xajmi Va silindrning ish xajmi Vһ bilan siqish bo’linmasining xajmi Vs ning yig’indisiga teng yani (m³)
Silindr to’la xajmining siqish kamerasining xajmiga nisbati siqish darajasi deb ataladi va quyidagicha ifodalanadi.

Siqish darajasi porshen pastki chekka nuqtadan yuqorigi cheka nuqtaga borganda, silindr ichidagi ish aralashmasining xajmi siqilish tufayli necha marta kamayishini ko’rsatadi. Ish tsikli, foydali ish bajarish uchun zarur bo’lgan ketma-ket sodir bo’luvchi so’rish, siqish, ish bajarish va chiqarish jarayonlarining yig’indisidan iborat.
Takt dvigatel ish tsiklining bir qismi bo’lib, porshen bir chekka nuqtadan boshqa chekka nuqtaga harakatlanganda bajarilgan jarayon. Dvigatel har bir silindrning to’la ish tsikli porshenning to’rt yurishida, yani tirsakli val ikki marta to’liq aylanganda sodir bo’lsa, bunday dvigatel to’rt taktli dvigatel deyiladi. Agar dvigatel har bir silindrning to’la ish tsikli porshenning ikki yurishida, yani tirsakli valning bir marta to’liq aylanishida sodir bo’lsa, bunday dvigatel ikki taktli dvigatel deb aytiladi.
Dvigatel litraji ko’p silindrli dvigatellarda barcha silindrlarning litrlarda ifodalangan ish xajmlari yig’indisidan iborat.