1-mavzu. 1-mashg’ulot. Avtomobil yo‘llarini qurishda yo‘l qurilish materiallarining o‘rni va ahamiyati

Materiallarning sinfga bo‘linishi.
Qurilish materiallari kelib chiqishiga qarab tabiiy va sun’iy bo‘ladi. Qurilish materiallarini 
texnik xossalariga ko‘ra quyidagi guruxlarga bo‘lish mumkin: 
plastik materiallar - 
kuch, tempyeratura yoki suv ta’sirida qayta ishlanish xususiyatiga ega 
bo‘lgan materiallar (gil, bitum, mis, qo‘rg‘oshin va x. k.) 
elastik materiallar 
- unga ta’sir etayotgan kuch olingandan so‘ng o‘z shakliga qaytadigan 
materiallar (rezina, po‘lat, yog‘och) 
murt materiallar — 
ta’sir etayotgan kuch natijasida o‘lchami va shaklini o‘zgartirmaydi buzilish 
hossasiga ega bo‘lgan materiallar (shisha, chuyan, g‘isht va x,.k.) 
A) Mustahkam — granit, temir, yogoch 
B) Mustahkamligi past — chig‘anoqtosh, somon, xom g‘isht 
a) qattiq - chuyan, shisha, granit 
b) yumshoq. - yog‘och, qo‘rg‘oshin, bitum 
Suv, kislota, ishqor, issiq-sovuq xamda fizik-kimyoviy jarayonlar ta’sirida chidamli- (klinkyer, 
plastmassalar) va chidamsiz (xom g‘isht)
materiallar; 
Izolyasiya materiallari-issiqlik 
o‘tkazmaydigan (mineral paxta, jun, govakli asbest buyumlar) 
Tovushni yutuvchi-(
pemza, qatlamli shisha paxta, fibrolit) 
gidroizolyasion- 
(bitum, rubyeroid, tol) 
elektroizolyasion-(
rezina, chinni, marmar) xossalarga 
ega bo‘lgan materiallar.
3.Avtomobil yo‘llari qurilish materiallarining fizik mexanik xossalari.
4.Avtomobil yo‘llari qurilish materiallarining kimyoviy xossalar 
Materiallarning fizik va ximik xossalari. 
Zichlik
.
Material massasining mutlaq, zich hajmiga bo‘lgan nisbati uning zichligi 
deyiladi. 


m
V
a
,
g/sm
3
m - materialning quruq xoldagi massasi, g. 
V
a
— materialning mutloq, zich xolatdagi xajmi, sm
3 
Absolyut zich materiallarga misol - kvars, shisha, po‘lat 
Bitum - 0.9 - 1.2, g/sm
3
Yog‘och - 1.3 - 1.6, g/sm
3 
Granit - 2.6 - 2.9, g/sm
3
G‘isht - 2.5 - 2.8, g/sm
3 
Shag‘al - 2.7 - 2.9, g/sm
3
Beton - 2.6 - 2.7, g/sm
3