1-мавзу : Илмий тадкикот методлари Режа: Кириш Умумий илмий –тадкикот методлари

1-МАВЗУ : Илмий тадкикот методлари


Режа:
1.Кириш
2.Умумий илмий –тадкикот методлари
Калитли сузлар: Фан, фаолият, таъриф, тушунча, илмий конунлар, фараз, амалиёт, назария, методология, метод, назарий методлар, эмпирик методлар, эмпирик-назарий методлар, кузатиш, киёслаш, хисоблаш, улчаш, эксперимент, анализ, синтез, индукция, дедукция, моделлаштириш, гипотетик метод, тарихий метод, идеаллаштириш, умумлаштириш,абстраклаштириш,формаллаштириш,аксиоматика
Кириш

«Илмий-фаолият асослари” фанининг мақсад ва вазифаларига магистрларга илмий тадқиқот фаолиятига тегишли бўлган тушунчалар, таърифлар, усуллар ва босқичлар ҳақида назарий билимларни бериш, уларга илмий тадқиқот ишларини бажариш методикасини экспериментларни бажариш усулларининг олинган натижаларни ташкил қилиш, расмийлаштириш ва ҳаётда тадбиқ қилиш методларини ва йўлларини ўргатишдан иборатдир. Ушбу фанни ўзлаштирган талаба магистр ўзининг илмий соҳаси бўйича магистрлик диссертация мавзуси бўйича илмий тадқиқот ишларини бажариш методикасини ўзлаштириб олади. Олинган натижалар бўйича хулосалар қилишни ҳамда илмий назарияни синтез қилиш йўлларини ўрганади.

Фан бу инсон фаолиятининг соҳаси бўлиб, у борлиқ ҳақидаги объектив билимларни ишлаб чиқариш ва уларни назарий жиҳатдан тизимга солиш вазифасини бажаради. Агар биз фаннни инсон фаолиятининг соҳаси десак, бу соҳа қуйидагиларни ўз ичига олади:
1. Илмий тушунчалар, постулатлар, аксеомалар, назариялар, илмий қонунлар, фаразлар, далиллар, усуллар, услублар ва тадқиқот йўллари тарзидаги тизимлаштирилган ва узлуксиз равишда ривожланиб борувчи билимлар тўпламини ёки тизимини;
2. Ана шу тизимни яратиш ва ривожлантириш мақсадида олиб бориладиган инсонларнинг илмий фаолиятини;
3. Илмий фаолият жараёнини меҳнат объектлари воситалари ва меҳнат шароити билан таъминловчи муассасани.
Пастулат ва аксиомалар илмий билимнинг бошланғич ҳолати ёки шакли бўлиб таълим ёки назариянинг асосини ташкил қилади. Илмий билимнинг умулаштиришнинг ва бир тизимга солишнинг олий шаклига таъриф деб айтилади.
Таъриф мавжуд объектлар, жараёнлар, ҳодисаларни умулаштирилган ҳолда идроклашган ва янгиларини олдиндан айтиб берувчи тадқиқотларнинг илмий тамойилларини, қонунларини ва усулларини ифодалайди. Илмий билим таркибида илмий қонунлар муҳим аҳамиятга эга.
Илмий қонунлар деб табиат, жамият ва тафаккурдаги энг аҳамиятли барқарор, такрорланувчи ички боғланишларга айтилади. Улар тушунчалар, категориялар жумласига киради.агарда илмий натижа етарли даражада далилларга эга бўлмаса, унда фаразга мурожаат қилади.