1. Mass-spektroskopiyaning boshqa spektroskopikk usullardan asosiyfarqi

Bo‘lakli ionlar
Mol. iondan dissotsialanish jarayoni natijasida bo‘lakli ionlar hosil bo‘ladi. Mol. iondan ajralib chiqayotgan zarracha m radikal yoki neytral molekula bo‘lishi mumkin.

Agar A* ionning energiyasi etarli bo‘lsa parchalanib turli ion bo‘laklarini hosil qiladi, bu jarayon oxirgi bo‘lakli ionning energiyasi keyingi parchalanishga etarli bo‘lmaguncha davom etadi.

Mass-spektr bo‘yicha bunday ketma-ketlikdagi parchalanishni o‘rganish bo‘lakchalarning hosil bo‘lish yo‘llari yoki yo‘nalishlari deb aytiladi.
Mol. ion M^va xoxlagan bo‘lakli ionlar (A^, V^, S^) birqancha yo‘nalish bo‘yicha parchalanishi mumkin. Parchalanishning turli xil yo‘nalishlarini birlashtirib bo‘lakchalarning hosil bo‘lish chizmasi tuziladi.
Bir yo‘nalish bo‘yicha bo‘lakchalarning hosil bo‘lish chegarasi mol. ionning (M^) boshlang‘ich ichki energiyasi bilan belgilanadi, hamda ionning hosil bo‘lish va uni yozilish vaqti bilan aniqlanadi. SHuning uchun ham mass-spektr faqat bo‘lakchalarning hosil bo‘lishigina bo‘lmay, balki ma’lum energiya va vaqtda ularning ko‘rinishi hisoblanadi (rasm).

rasm. Ion manbasidagi M^, A^,V^, S^ionlarning intensivligi.
Mass-spektr maksimal cho‘qqiga nisbatan boshqa ionlarni foizlarda ifoda etishdir. Lekin mass-spektrda hamisha molekulyar ion asosiy bo‘lmasligi mumkin (rasm)

rasm. Meta-ksilolning mass-spektri (meq91 ning intensivligi 100 birlikka teng yoki internsivligi 100%).
Mass-spektr neytral molekulalarni o‘rganmaydi, shuning uchun ham mass-spektrni taxlil qilishda eng avval qaysi bog‘ uzilishini va qaysi bo‘lak musbat zaryadini o‘zida saqlab qolishini bilish kerak bo‘ladi.
Ionlanish jarayonida hamma bog‘lar ham kuchsizlanadi, bunda bir bog‘ boshqa bog‘ganisbatan ko‘prok kuchsizlanishi mumkin.
Lennard-Djonson va Xoll tomonidan n-oktan molekulyar ionidagi musbat zaryadlarning taqsimlanishi hisoblab chiqilgan. Molekula orbitallari bir xil bo‘lmagani uchun butun molekuladagi musbat zaryadlar ham bir xil emas, asosan C-C va C-H orbitallar uchun hisoblangan. Zaryadlarning 23 % i C-C bog‘ida, 40 %i qo‘shni bog‘larda, keyingi bog‘larda 23 %, hamda oxirgi C-C va C-H bog‘larda 7 % taqsimlangan.
Zaryadning taqsimlanishiga asosan eng ko‘p uchraydigan ionlarning massasi molekulyar ion massasining yarmiga teng bo‘lishi mumkin.
Ionlarning parchalanishi bosqichma-bosqich ro‘y beradi, ular asosan boshlang‘ich bo‘lakli ionlardan dissotsiatsiyalanish jarayoni natijasida hosil bo‘ladi. Dissotsiatsiyalanishga bog‘ energiyasidan tashqari o‘rinbosarlar va hosil bo‘lgan bo‘lakli ionning barqarorligi ham ta’sir etadi. Propanning parchalanishi: