1-Машғулот мавзуси: умумий остеология. Скелет хақида умумий тушунча. Сатх

 
5.4 Мавзунинг фанлар билан боғлиқлиги.
Ушбу мавзу бўйича умуртқаларнинг анатомияси, нормал физиология фани билан 
боғланган холда ўтказилади. Олинган билимлардан келажакда умумий амалиёт шифокори 
педиатрия, травматология ва бошқа бир қатор клиник фанларда ишлатади. 
 
 
 
 
6. Амалий машғулотнинг мазмуни: 

---

 
6.1 Назарий қисм 
Текисликлар ва ўқлар
ҳақида қисқача тушунча берсак одам гавдасининг 
фазодаги ҳолатини,уни ташкил қилувчи қисмларнинг ўзаро жойлашувини белгилаш учун 
текисликлар ва ўқлар тушунчаларидан фойдаланамиз. Одам гавдасининг тик туриб, 
оёқлар бир жойда, қўл панжа кафтлари олдинга очилган ҳолда туриши бошланғич ҳолат 
деб қабул қилинган. Одам бошқа умуртқалилар сингари билатерал симметрия тамойили 
асосида тузилган. Унинг гавдаси ўнг ва чап яримларга бўлинади. Улар орасидаги чегара 
ўрта (медиан) текислик бўлиб,у вертикал ҳолда олдиндан орқага сагиттал йўналишда 
жойлашади. Бу текислик сагиттал текислик деб ҳам аталади.Сагиттал текислик гавданинг 
ўнг бўлагини(ўнг-
dexter
) чап бўлаги (чап-sinister) дан ажратади. Сагиттал текисликка 
перпендикуляр йўналган текислик гавданинг олд қисмини ( олд –
anterior
) орқа қисми 
(орқа –
posterior 
)дан ажратади ва фронтал текислик (
frons
-пешона) деб аталади.Чунки у 
пешона текислигига мос келади. Олдинги(
anterior)
, орқа-
posterior
сўзларига синоним 
шаклида вентрал(
ventralis
), орқа ёки дорсал(
dorsalis)
сўзлари қўлланилади. Горизонтал 
текислик сагиттал ва фронтал текисликларга перпендикуляр йўналган ва гавдани юқори 
(юқори-
superior
) ва пастки (пастки-
inferior
) қисмларга ажратади. Юқоридаги 
текисликлар гавданинг барча қисмларидан ўтказилиши мумкин.Текисликларга мувофиқ 
равишда йўналишлар (ўқлар) ни ажратиш мумкин.Ўқлар аъзоларни гавданинг ҳолатига 
нисбатан жойлашувини кўрсатади. Вертикал ўқ (вертикал-vertikalis) тик турган одамнинг 
гавдаси бўйлаб йўналган. Бу ўқ бўйлаб умуртқа поғонаси ва у бўйлаб аъзолар, яъни пастга 
тушувчи аорта, кўкрак лимфа йўли, қизилўнгач жойлашади. Вертикал ўқ бўйлама ( 
бўйлама- 
longitudinalis
) ўққа мос келади. Бу ўқ одам гавдаси қандай ҳолатда бўлишидан 
қатъий назар гавда бўйлаб йўналади. Фронтал (кўндаланг) ўқ ( кўндаланг-