1-Masala. Buxgalteriya hisobining aktiv, passiv, kontraktiv, kontrpassiv, tranzit va balansdan tashqari schyotlarini aniqlash. Quyida keltirilgan buxgalteriya hisobi schyotlarining aktiv, passiv, kontraktiv

Tayyor maxsulot- Tayyor mahsulotlar-bu amaldagi standartlarga muvofiq yoki tasdiqlangan qayta ishlash bilan to'liq tugallangan mahsulotlar va yarim tayyor mahsulotlar texnik xususiyatlar omborga yoki xaridor tomonidan olib ketilgan. Tovar -moddiy zaxiralarni hisobga olish bo'yicha uslubiy yo'riqnomada (30) tayyor mahsulotlar sotish uchun mo'ljallangan zaxiralarning bir qismi, texnik va sifat xususiyatlari qonun hujjatlarida belgilangan hollarda shartnoma shartlariga yoki boshqa hujjatlar talablariga mos keladigan.Tayyor mahsulotlar, qoida tariqasida, omborga topshirilishi va moddiy javobgar shaxsga hisobot berishi kerak. Texnik sabablarga ko'ra omborga etkazib berilmaydigan katta hajmdagi buyumlar va mahsulotlar mijozning vakili tomonidan ularni ishlab chiqarish, yig'ish va yig'ish joyida qabul qilinadi.Rejalashtirish va buxgalteriya hisobi tayyor mahsulotlar tabiiy, shartli-tabiiy va iqtisodiy ko'rsatkichlar bo'yicha etakchi.Bir hil mahsulotlar haqida umumlashtirilgan ma'lumotlarni olish uchun shartli tabiiy ko'rsatkichlardan foydalaniladi.Masalan, ishlab chiqarilgan kaustik soda miqdori shartli og'irlikdagi tonnalarda, konservalarda - shartli qutilarda va hokazolarda ifodalanadi.Tayyor mahsulotni uni sotib olingan tovarlardan, tugallanmagan ishlab chiqarishdan, xom ashyodan, materiallardan va boshqalardan ajratishga imkon beradigan belgilar:· Tashkilotning o'zi ishlab chiqarish faoliyati natijasida paydo bo'lishi;· Qayta ishlash va yig'ishning barcha bosqichlarini yakunlash;Texnik va sifat xususiyatlariga, belgilangan talablarga muvofiqligi (shartnoma shartlari, sertifikatlangan talablar, GOST talablari va oshqalar).Bajarilgan ishlar va ko'rsatiladigan xizmatlardan farqli o'laroq, tayyor mahsulot mustaqil buxgalteriya ob'ekti sifatida ajralib turadi, chunki mahsulot ishlab chiqarish jarayonida ishlab chiqarish jarayonining tugash vaqti va uni amalga oshirish vaqti vaqt oralig'iga ega.
Kirish balansi- buxgalteriya hisoboti aniq hisobot sanasida yakunlovchi, mablag‘larning sarflanishi, manbai va maqsadini taʼriflovchi, jamlovchi, umumlashtirilgan jadvalda pul hisobida aks ettiruvchi hujjat. Buxgalteriya balansi korxona, tashkilot, firma va boshqa xo‘jalik yurituvchi subʼektlarning mulkiy holatini qiymat ko‘rinishida taʼriflab beradi. Buxgalteriya balansi umumlashtirilgan jadval shaklida korxonaning mulklari tarkibini, ularning joylashtirilishini, manbalarini, mablag‘larning sarflanishi va safarbar etilishini hisobot sanasida qiymat jihatidan aks ettiradi. Buxgalteriya balansi 2 qismdan iborat bo‘lib, chap tomoni aktiv, o‘ng tomoni passiv deb ataladi. Aktiv va passiv bir-biriga teng bo‘ladi.


Joriy balanslar- Korxona qonunchilik bilan belgilagan muddatlarda vaqti-vaqti bilan tuzilib turiladi. (oylik, chorak, yarim yillik, yillik)