1-maruzaKonchilik sanoati

Ochiq usulda qazib olish texnologiyasi. «Texnologiya» termini umumiy holatda qandaydir bir texnik ishlab chiqarish ishlarini bajarishni tashkil etish usullari, vositalari tо‘g‘risidagi bilimlari majmuidir. Texnik vositalarning quvvatini hisobga olgan, fundamental bilimlar qonuniyatlariga asoslangan usullar bilan qazib olinadigan va mexanizatsiyalashtirilgan qabul asosida tashkil etilgan, bir-biri bilan aloqador kon ishlari jarayonlari yig‘indisiga konlarni qazish texnologiyasi deb aytiladi. Foydali qazilmalarni ochiq usulda qazib olish texnologiyasi ikkita aspektni о‘z ichiga oladi:  ishlab chiqarish jarayonlari texnologiyasi (qazib olish, tashish va tog‘ jinslarini g‘aramlash);  ochiq kon ishlari texnologiyasi (kon lahimlari kompleksi sifatida karyer muhiti va vaqti bо‘yicha konni qazib olish qurilishi va rivojlanishi). Ishlab chiqarish texnologiyasi qо‘yidagilarni о‘z ichiga oladi: asosiy ishlab chiqarish jarayonlari prinsiplari, vositalari, mexanizatsiyalash komplekslari va tashkil etish sxemalarini; tog‘ jinslarini qazib olishga tayyorlash, qazish-yuklash ishlari, tashish, g‘aramlash va kon massasini bо‘shatish. Ochiq kon ishlari texnologiyasi karyer parametrlari, kon lahimlarini о‘tish usullari, karyerda kon ishlarini rivojlanish sxemasini, ochish usullari va qazib olish sistemalarini, mahsulot sifatini boshqarish usullari va vositalari, kon ishlarini rejalashtirish va tashkil etish prinsiplarini qarab chiqadi. Karyer maydoni chegarasida yoki uning uchastkasida tartibli va ketma-ket bajariladigan ochiq kon ishlariga qazish tizimi deb aytiladi. Qabul qilingan qazish tizimi qо‘yidagilarni ta’minlashi kerak:  ishning borishidagi xavfsizlik;  ularning rejalashtirilishi va iqtisodiy samaradorligi;  karyerning kо‘zda tutilgan ishlab chiqarish quvvati;  zaxiralarning tо‘liq olinishi;  barcha foydali qazilmalardan kompleks foydalanish;  kon-zahira (nedr) va atrof muhit muhofazasi.
Ochiq kon ishlarining ajralib turuvchi belgilari: 1. Foydali qazilmalarni qazib olish faqatgina bо‘sh tog‘ jinslarini olgandan sо‘ng amalga oshiriladi. Bо‘sh tog‘ jinslari, ya’ni qoplovchi tog‘ jinslari hajmi odatda foydali qazilma hajmidan 2-3 baravar ortiq bо‘ladi. Shuning uchun ham ochiq kon ishlarida asosiy xarajat ochish ishlari bilan bog‘liqdir. 2. Ochiq kon lahimlarining о‘lchami barcha yо‘nalish bо‘yicha sezilarli darajada hamda katta о‘lcham va quvvatga ega bо‘lgan jihozlar va quvvati katta bо‘lgan portlovchi modda zaryadini qо‘llash imkonini beradi. 3. Bо‘sh tog‘ jinslarini olib tashlash va foydali qazilmalarni qazib olish asosan ekskavator yordamida amalga oshiriladi. Ekskavator qо‘llanilganda burg‘ulash va portlatish ishlari natijasida maydalangan kon massasi ekskavator yordamida transport vositalariga yuklanadi va karyer yuzasiga chiqariladi. 4. Ochiq kon ishlarida qо‘llaniladigan kon-transport jihozlari о‘lchamlari va yuqori unumdorligi bilan xarakterlanadi.