1 ma’ruza. Zoologiya faniga kirish. Zoologiya Fanning rivojlanish bosqichlari. Hayvonlarning zamonaviy sistamatikasi

Hayvonlarning zamonaviy klassifikasiyasi (C.P.Hickman va boshqalar, 2008-yil)

t\r	Tip
1	Chlorophyta –Yashil suvo’tlar
2	Retortamonada -Retortamonadlar
3	Axostylata - Aksostillilar
4	Evglenasimonlar – Euglenozoa
5	Apicomplexa (Sporozoa) –Sporalilar
6	Ciliophora- Infuzoriyalar
7	Dioflagellata-qalqondor xivchinlilar
8	Ameboid Protozoa-Amyobasimonlar
9	Porifera
10	Placozoa
11	Cnidaria
12	Ctenophora
13	Acoelomorpha
14	Platyhelmintes
15	Mesazoa
16	Nemertea
17	Gnathostomulida
18	Micrognathozoa

19	Rotifera – Kolovratkalar
20	Acanthocephala -Tikanboshlilar
21	Cycliophora -Siklioforalar
22	Gastrotricha -Qorinkipriklilar
23	Entoprocta
24	Ectoprocta
25	Brachiopoda - Yelkaoyoqlilar
26	Phoronida -Foronidlar
27	Mollusca –Yumshoq tanlilar
28	Annelida –Xalqali chuvalchanglar
29	Echiura-Exiuralar
30	Sipuncula -Sipunkulalar
31	Nematoda - Nematodalar
32	Nematomorpha
33	Kinorhyncha
34	Priapulida
35	Loricifera
36	Onychophora
37	Targidrada – Imillab yuruvchilar
38	Arthropoda
39	Chaetognata - Qiljag’lilar
40	Echinodermata -Ignatanlilar
41	Hemichordata- Yarimxordalilar
42	Chordata

Evolyusion jarayonning asosiy qonuniyatlari

• 
  1. Evolyusion o’zgarishlar har doim o’zgaruvchan yashash sharoitiga moslasha olish qobiliyatidan kelib chiqadi. Bunday evolyusion o’zgarish tabiiy tanlanish jarayonida paydo bo’ladi va rivojlanadi.
  
• 
  2. Evolyusiya - asosan monofiletik jarayondir, ya’ni rivojlanish bitta umumiy ildizdan (asosdan) boshlangan
  
• 
  3. Hayvon organizmi yaxlit, bir butundir va undagi barcha organlar, qismlar hamda to’qimalar o’zaro chambarchas bog’liqdir. Evolyusion jarayonda ma’lum bir organning tuzilishi va funksiyasi o’zgarsa, u o’z navbatida boshqa organlarning ham korrelyativ o’zgarishiga olib keladi va dastlab o’zgargan organ bilan morfo-fiziologik bog’langan bo’ladi.
  

4. Evolyusiya har qanday rivojlanish singari qayta takrorlanmaydigan va orqaga qaytmaydigan jarayondir.

• 
  4. Evolyusiya har qanday rivojlanish singari qayta takrorlanmaydigan va orqaga qaytmaydigan jarayondir.
  
• 
  5. Organizmlarning evolyusiyasi har doim tana qismlari va organlarning differensiasiyasi bilan ifodalanadi, ya’ni organizmdagi biron-bir qism yoki organ har xil sabablarga ko’ra sekin-asta o’z vazifasini o’zgartiraborib, oxir oqibatda dastlabki funksiyasini unitib, butunlay boshqa funksiyani bajaradigan bo’ladi.
  
• 
  6. Hayvonlar evolyusiyasi jarayonida gomologik organlarning oligomerizasiyasi (kamayishi) sodir bo’ladi.
  

7. Evolyutsion jarayonda ontogenez bilan filogenez orasida bog’lanish mavjud. Biogenetik qonunga binoan ma’lum bir hayvon o’z ontogenezida (individual taraqqiyotida) o’tmish ajdodlari uchun xos bo’lgan ayrim belgi va xususiyatlarini takrorlaydi. Bu jarayon rekapitulyasiya deyiladi.

• 
  7. Evolyutsion jarayonda ontogenez bilan filogenez orasida bog’lanish mavjud. Biogenetik qonunga binoan ma’lum bir hayvon o’z ontogenezida (individual taraqqiyotida) o’tmish ajdodlari uchun xos bo’lgan ayrim belgi va xususiyatlarini takrorlaydi. Bu jarayon rekapitulyasiya deyiladi.
  

http://hozir.org