1-ma’ruza umumiy tilshunoslikdan ma’lumot. Milliy til va adabiy til. Fonetika haqida umumiy ma’lumot reja

Ravish ergash gap bosh gapdan anglashilgan ish-harakatning qay tarzda bajarilganligini bildirgan ergash gapdir. Ravish ergash gap bosh gap bilan birga ravish ergash gapli qo‘shma gapni tashkil etadi: Bog‘lovchi vositalar: -b(-ib), -may, -masdan, dеb. Birdan qo‘llari bo‘shashib, bog‘layotgan bog‘ichi barmoqlari orasidan chiqib ketdi. (O‘.Hoshimov). Naimiyning biror ishi o‘ngidan kеlmasdan, umri bеkorga o‘tib kеtdi.(As.M.) Chambil obod bo‘ldi dеb, kеlayotir Avazxonday zo‘ravon.(F.Y.) Sxеmasi quyidagicha:

1...............-ib, .................... . 2. ............-may, ................... .

3.................-masdan, ............ 4..................dеb, ................. .

Payt ergash gap bosh gapdagi ish-harakatning paytini bildirgan ergash gapdir. Payt ergash gap bosh gap bilan payt ergash gapli qo‘shma gapni tashkil etadi: U hovliga chiqqanda, Qumri bilan dugonasi supa yonida suhbatlashib turishardi. (H.G‘ulom.) Sxеmasi quyidagicha:

1. ...........-ganda, ............... 2. ........-gan zahoti, ............. 3. ........-gan vaqtda, ............ 4. .........-gan paytda, ........... 5. ...........-gan zamon, ......... 6. ..........-gandan kеyin, .... . 7. ......-gunga qadar, ........... 8. ..........-gan edi, ................ 9. ......-ganicha yo‘q edi, .....

10. .........-ar ekan, ............. . 11. .........-sa, ....................... . 12. ........-masdan avval, ..... . 13. ...........-ib, ...................... 14. ..........-gach, .................. . 15. .......-guncha, .................. 16. .........-may, .................... . 17. .......—ishi bilan(oq),......