1 маъруза: тиббий ёрдамнинг анатомо-физиологик асослари. ҚОн тузилиши ва вазифалари режа

1 - МАЪРУЗА: ТИББИЙ ЁРДАМНИНГ АНАТОМО-ФИЗИОЛОГИК АСОСЛАРИ. ҚОН ТУЗИЛИШИ ВА ВАЗИФАЛАРИ
Режа:
1. Одам анатомияси ва физиологияси ҳақида тушунча.
2. Ҳужайра ва тўқималарнинг тузилиши.
3. Одам скелети, скелет бўлимлари.
4. Мускуллар тузилиши ва вазифалари.
5. Қон таркиби ва вазифалари.
6. Қон гурухлари ва резус омил.
7. Камқонлик, лейкоз ва гемофилия касалликлари.


Таянч сўз ва иборалар: анатомия, физиология, ҳужайра, митоз, амитоз, хромосома, эпителий, асаб тўқимаси, бириктирувчи тўқима, тоғай, лиқилдоқ, суяклар, оссеин, оссеомиелин, мускул, қон, эритроцит, лейкоцит, тромбоцит, қон гурухлари, резус омил, лимфа, анемия, лейкоз, гемофилия.
Одам анатомияси - (anatоmna грекча кесаман, ёраман сўзидан олинган) одам организмининг шаклини, тузилишини, унинг ривожланиш жараёнини ўрганади. Айни вақтда ҳар бир аъзонинг ёшга қараб ва жинсий жиҳатдан тафовутлари, шунингдек муҳит шароитларининг аъзолар тузилиши ҳамда вазифаларига таъсирини ўрганадиган фан.
Олдинги даврда одам танасини ўрганиш оддий усуллар ёрдамида: мурдаларни ёриб кўриш, далиллар тўплаш асосида олиб борилган. Ҳозирги даврда тиббиёт ривожланиб, одам организмини ўрганишда турли асбоблардан фойдаланибгина колмай, аъзоларнинг муносабатини, уларнинг системага бирлашиш қонуниятларини диалектик қонунларга асосланган холда, организм ягона система эканлигини, унинг ташқи муҳит билан чамбарчаслигини назарда тутган ҳолда ўрганилмокда.
Анатомия фани ривожланиш давомида «ёшга доир» анатомия, таққослама анатомия, патологик анатомия, функционал анатомия ва бошқа анатомия йўналишларига ажралиб чиқди.
Одам физиологияси (юнонча-рhisis-табиат ва lоgоs-фан сўзидан олинган) организмни, аъзолар системаси ва алоҳида аъзолар, тўқималар, ҳужайраларнинг ҳаётий фаолиятини ўрганиш билан шуғулланади. Физиология организмнинг бу хусусиятларини ўрганишда ёшга, жинсга ва атроф муҳитнинг организмга бўлган таъсирига аҳамият беради. Шу жиҳатдан анатомия билан физиология фанлари ўзаро чамбарчас боғланган бўлиб, тиббиёт фанларининг асоси ҳисобланади.
Анатомия фанини ўрганиш узоқ ривожланиши йўлини босиб ўтди. Анатомиянинг ҳақиқий ривожланиш даври қадимий Юнонистондан бошланган. Юнонистон олимларидан анатомияни ривожланишида Гиппократ, Аристотоель, Герофиль, Вильям Гарвей ва бошқалар катта ҳисса қўшишган. Ўрта Осиёда тиббиётнинг шу жумладан анатомиянинг ривожланишида буюк мутафаккир ва олим Абу Али ибн Сино, ар-Розий, Абу Абдуллох Илокий, Абу Сахл Масихий ва бошқалар буюк хизматлар ва кашфиётлар қилишган.

Эслатма! Абу Али ибн Сино «Тиб қонунлари» нинг биринчи китобида одам анатомияси ва физиологияси ҳақида маълумотлар келтирган.