1 маъруза. Сув таъминоти

Назорат саволлари

1. 
   Ҳам иссиқлик таъминоти
   
2. 
   Маҳаллий иссиқлик таъминоти
   
3. 
   Иссиқ сув таъминоти схемалари.
   
4. 
   Иссиқ сув таъминотини ҳисоблаш.
   

8 МАЪРУЗА. ОҚАВА СУВЛАР
Режа:

1. 
   Оқова сувлар ва уларнинг схемалари.
   
2. 
   Оқова сувларнинг вазифаси.
   
3. 
   Оқова сув тизимининг асосий элементлари ва уларнинг схемалари.
   

КАНАЛИЗАЦИЯ СХЕМАЛАРИ

Саноат корхоналарида, шаҳар, қишлоқ ва бошқа ахоли пунктларида, маиший хизмат корхоналарида ва ёьингарчилик бўлиши сабабли кўп миқдорда ифлосланган оқава сувлар ҳосил бўлади. Уларни йиғиш. Ахоли пунктларидан четга олиб бориб тозалаш, иложи бўлса қайта фойдаланиш ёки мавжуд сув ҳавзаларига зарарсизлантириб ташлаб юборишучун хизмат қилувчи инженерлик тармоқлари ва иншоотлари мажмуаси “Канализация” деб юритилади.


Оқава сувларнинг турлари
Одамларнинг сувдан фойдаланиши, ишлаб чиқариш корхоналарида сувдан хом-ашё , совитиш ва транспорт воситаси сифатида фойдаланиш натижасида унинг таркиби ўзгаради. Сувнинг таркибига мувофиқ:

1. 
   Хўжалик оқава сувлари - раквина-умивалp-ник,ванна,ҳаммом, кир ювиш корхоналарида ҳосил бўлади ва таркиби ўзгармайди. Асосан органиқ ва минерал бирикмалар билан ифлосланади.
   
2. 
   Саноат оқава сувлари-саноат корхоналарида технологик жараёнда сувни иштирок этилиш, совитиш ва транспорт воситаси сифатида ишлатилишива ҳ.к.злар туфайли ҳосил бўлади. Таркиби ўзгарувчанлиги ва мураккаблиги билан фарқ қилади.
   
3. 
   Ёмғир-қор сувлари-ёмғирёьиши натижасида йўл майдон юзалари ювилиши ва қорларнинг эриши натижасида ҳосил бўлади.
   

Канализация схемалари.
Канализация системалари оқава сув қабул қилиш жихозлари тармоқлар, тозалаш иншоотлари, ташламалар, дюкерлар, қудуқлар, насос станциялари йиғиминасидан иборат бўлиб, ички ва ташқи системаларга бўлинади (8.1-схема).

8.1-схема. Канализация тармоқлари схемалари.
а-перпендикуляр, б-кесишган,в-параллел, г-зонали, д-радиал
Ички канализация системалари трап, умивалpник, ванна, мойка, унитаз, ва ҳ.к.злар сув олиб кетиш лари, стоек, випусклардан иборат ва ҳовли канализация тармоғигача белгиланади (8.2-схема).
Ташқи канализация системалари ташқи сув олиб кетгич тармоқлари, насос станциялари ва тозалаш иншоотларигача бўлган иншоотларни Ўз ичига олади.
Вазифасига ва жойига қараб:
1). Ҳовли канализация тармоқларига,
2). Кўча канализация тармоқларига,
3). Коллекторга бўлиш мумкин.
Ҳовли канализация тармоғи-бир ва бир неча бинолардан оқава сувларни қабул қилади ва бир квартал (ҳовли) чегараси билан белгиланади.

8.2-схема.Кўчатармоқларини трассалаш.

Кўча канализация тармоқлари - ҳовли тармоқларидан қабул қилинади ва кўча бўйлаб ётқизилади.

Колекторлар- бир неча кўча тармоғини бирлаштиради. Бир неча коллекторларни бирлаштирувчи бош коллектор дейилади.
Ўлчами Ўта катта коллекторларни каналлар ҳам деб юритиш мумкин.
Оқава сувлар тури бўйича:
1) Хўжалик канализация тармоқлари;
2) Саноат канализация тармоқлари;
3) Ёмғир канализация тармоқлари.
Оқава сувлар таркиби, таехнологик ва иқтисодий талабларига асосланиб:
1) Умумий канализация системалари;
2) Ярим алоҳида канализация системалари;
3) Алоҳида канализация тармоқлари лойихалаштирилиши мумкин.
Биринчи ҳолда ҳўжалик саноат ва ёмғир канализация тармоқлари бирлаштирилган бўлади. Ҳўжалик саноат ва ёмғир свулар бир да олиб кетилади.
Иккинчи ҳолда ҳўжалик саноат оқава сувлари биргаликда олиб кетилади.
Учинчи ҳолда ҳўжалик-саноат чиқинди сувлари алохида-алохида олиб кетилади.

4. 
   Канализация тармоқлари схемалари.
   

Қабул қилинган канализация системасига мувофиқ аниқ техник-иқтисодий асосланган ечимлар схемалар ишлаб чиқилади.
Канализация системаси кўзда тутилаётган ахоли пункти беш режасида канализация бассейнлари белгиланиб бош коллектор, кўча тармоқлари, насос станциялари, тозалаш иншоотлари ва ташламаларЎрни кўрсатилади.
Канализация схемалари жой релoефига, тозалаш иншоотлари Ўрни, сув ҳавзаси , оқава сувлар сарфи, қайта ишлатиш мумкинлиги билан белгиланади ва қуйидаги схемалар кўзда тутилиши мумкин.
1) Перпендикуляр схема – сув ҳавзасига коллекторлар йўналишида.
2) Кесишган схема –коллекторлар бош коллекторга йиғилиб сўнг тозалаш иншоотига юборилади.
3) Параллел схема – коллекторлар Ўзаро ҳамда ҳавзадаги сув йўналишига параллел.
4) Радиал схема – коллекторлар Ўзаро радиал, тозалаш иншоотлари ахоли пункти атрофига тарқоқ жойлашганда.
5) Зонали схема – ахоли пункти релъефи дЎмликлардан иборат бўлса, схема зоналарга бўлинади.