1 маъруза. Сув таъминоти

Насоснинг унумдорлиги ёки сарфи деб унинг вақт бирлигида сўрган суюқлик миқдорига айтилади ва Q харфи билан белгиланади, бирликлари м³/соат, л/с.
Марказдан қочма насосларнинг сарфи қуйдаги формула бўйича ҳисобланади:
(4.1)
ёки

бу ерда w₁ , w₂ –иш ғилдирагига кириш ва чиқишдаги нисбий тезликлар; d₁, d₂ –иш ғилдирагидаги ички ва ташқи диаметрлар; -насос куракларининг қалинлиги; z-кураклар сони; b₁, b₂–куракларнинг кириш ва чиқишдаги эни; ₁, ₂ -куракларнинг кириш ва чиқишдаги эгрилик бурчаги.
Насоснинг босими деб, бирлик оғирликдаги суюқликка берилган энергияга айтилади ва Н харфи билан белгиланаб, метр ҳисобидаги сув устуни билан ўлчанади.
Насоснинг босими суюқликни сўриш трубасининг учи тушурилган пастки сатҳидан ҳайдаш трубаси чиқишдаги сатҳигача бўлган геометрик баландлик Н_г га кўтариш, сўриш ва ҳайдаш трубаларининг охирларидаги босимлари фарқи (Р_х - Р_с)ни енгиш, сўриш ва ҳайдаш трубаларидаги гидравлик қаршиликлар (h_c , h_x)ни енгиш ва суюқликнинг сўриш трубасидаги тезлиги v_c ни ҳайдаш трубасидаги v_x га етказишга сарф бўлади:

Насос қуввати деб, унинг вақт бирлигида бажарган ишига айтилади ва N ҳарфи билан белгиланиб, кВт, о.к. кг м/с ларда ўлчанади.
Насос вақт бирлигида G кг/с суюқлик кўтариб, t вақт ишласа, унинг бажарган иши қуйидагича аниқланади:
A=GHt
Бундан насоснинг қуввати қуйидагига тенг эканлиги келиб чиқади:
N=GH=QH
Амалда сарфланган қувват формулада ҳисоблангандан ортиқ бўлиб, у қуйидагича ҳисобланади:

Бу ерда  - фойдали иш коэффиценти.
Насоснинг фойдали иш коэффиценти (ФИК) механиқ _м, гидравлик _Г, ҳажмий _қ, фойдали иш коэффицентининг кўпайтмасидан ташкил топади:
=_м_Г_қ
Механиқ ФИК насоснинг ишқаланувчи қисмларида сарф бўлган энергияни ифодалайди.
Гидравлик фойдали иш коэффиценти эса насос кураклари орасидаги каналлар хосил бўлган уюрмали ҳаракатни енгиш учун сарф бўлган энергияни ифодалайди ва амалий босим Н_а нинг назарий босим Н_н га нисбатидан аниқланади:

Ҳажмий ФИК эса насосдан олинган суюқлик миқдори Q_a нинг насосга келган суюқлик миқдори Q_к га нисбати билан аниқланади: