1-маъруза. “Солиқлар ва курсни ўҚитишнинг зарурлиги, мақсади ва вазифалари. Солиқнинг иқтисодий моҳияти ва

назорат функцияси
солиқ тўловчи томонидан тақдим этилган, 
солиққа тортиш объекти, солиққа тортиладиган база, имтиѐзлар сингари ва ҳоказо тегишли 
солиқ кўрсаткичларининг ҳисоб-китобларини текширишдек анча мураккаб жараѐндан иборат. 
Солиқ ҳисоби солиқ идораларига белгиланган солиқ ҳисоби шакллари орқали солиқ 
тўловчилар ўзларининг солиқ мажбуриятларини қандай бажараѐтганликларини янада самарали 
назорат қилиш имконини беради. 
5
. Солиқларни
ҳисоблаш жараѐнини ахборот билан таъминлаш функцияси
ҳам муҳим аҳамият касб этиб, бу функция орқали харажатлар ҳажми ва конкрет солиқлар 
давлатнинг қандай ижтимоий-иқтисодий функцияларини бажаришга сарфланганлиги 
тўғрисида ахборот бериб турилиши жуда зарур. Шундай қилинса, солиқларнинг бюджетга 
тушиши тўлиқ, ўз вақтида ва осон кечади. 

---

Биз солиқ функцияларини қисқача кўриб чиқишимиз солиқлар молия ресурсларини 
тиклаш, хўжалик фаолиятини тартибга солиш ва даромадларни ижтимоий жиҳатдан аҳамиятли 
мақсадлар учун қайта тақсимлаш бўйича муҳим вазифаларни бажаради деб хулоса 
чиқаришимиз учун имкон беради. 
Солиқлар иқтисодиѐтнинг тарихий ривожланиши босқичларида ушбу ривожланиш 
жараѐнларини таъминлаш мақсадига бўйсунувчи вазифаларни бажаради. Солиқларнинг 
функциялари эса ана шу вазифаларни бажаришга хизмат қилади. Демак, солиқларнинг 
функциялари, вазифалари бажарилишидан келиб чиқадими ѐки солиқларнинг вазифалари 
функцияларининг мавжудлигидан келиб чиқиб бажариладими каби аниқлаш лозим бўлган 
муаммолар мавжуд. Шундай экан солиқларнинг функциялари ва вазифалари ўртасидаги аниқ 
фарқли жиҳатларни ўрганиш ва солиқ муносабатларини ташкил этиш мобайнида бу 
чегараларни асослаш муаммоси мавжудлигини қайд этиб ўтиш лозим. 
Солиқлар бажарадиган вазифалар кўпчилик мамлакатларнинг солиқ қонунчилигида 
умумий ўхшашликларга эга. Ана шундай анъанавий