1-ma’ruza. Sintetik suyuqlik yoqilg‘isini ishlab chiqarish texnologiyasi

3.4 – rasm. Moskva viloyatidagi kam tonnajli STG zavodining tabiiy gazni suyultirish blokining tashqi kо‘rinishi keltirilgan

Keyingi jarayonda STG zaruriy holatga muvofiq ikkita qо‘yish kolonnasiga beriladi, birinchisi avtotsisternalarga gaz qо‘yish uchun mо‘ljallangan, ikkinchisi–avtotransportlarning bakiga gaz qо‘yishga mо‘ljallangan. Bir vaqtning о‘zida siqilgan tabiiy gaz yuqori bosimli R-rezervuar saqlash omboriga haydaladi, u yerdan gaz qо‘yish kolonka TGK (KPG) -tabiiy gaz kolonkasiga ballonlarga qо‘yish uchun beriladi.

Kriogenli transport mashinalariga suyultirilgan tabiiy gazni qо‘yish ishlari rezervuardagi STG bilan chiqish magistralidagi bosimlarning nisbatidagi farqi hisobiga amalga oshiriladi. Dastlabki tabiiy gazning suyultirilmagan qismi teskari oqim bilan ketma-ketlikda TVDN va TVDV issiqlik almashtirgich orqali о‘tadi va unga yuqori bosimli gaz oqimining sovuq oqimi tо‘g‘ri beriladi va keyin esa birinchi kompressorning kirish qismida tо‘planadi. Bunda bu oqimdan uning kichik qismi (2 %-gacha) ajralib chiqadi hamda qolgan qismi о‘z navbatida ikkita oqimga ajraladi, birinchi oqimdan gazni regeneratsiya qilish sifatida foydalaniladi va maxsus blok Bpda (qizdirish bloki) qizdiriladi, ikkinchisidan esa-quritish blokidagi BO (quritish bloki) adsorberlarni sovutishda foydalaniladi[32].

STGga о‘tgan birlamchi gazning sarfi gazni redusirovka stansiyasiga (GTS) kirishdagi gazning hisobiga tо‘ldiriladi va kompressorning uchinchi pog‘onasining kirishiga beriladi. Gazni uzatishdan oldin BO (quritish blokida)da quritiladi va tozalanadi. U yerda seolit bilan tо‘ldirilgan va filtrlar bilan jihozlangan uchta о‘zgaruvchan ishlaydigan absorberlardan chiqishida mexanik zarrachalardan tozalanadi hamda kiruvchi gazning namligi shudring nuqtasi minus -65⁰S gacha pasayishi sodir bо‘ladi.

Bu qurilmaning afzalligi nisbatan sxemasining soddaligi, quritiladigan gaz va suyultirish uchun qurilmaga kiradigan gaz hajmining (3400-4100 nm³/soat) kichikligi, amalga oshiriladigan ishning ishonchliligi va STG sifatining yuqoriligi, asosiy elementlari-kompressor va sovutish mashinasi-tayyor holda, ishlangan jihozlar о‘rnatish qurilmalarini bazasiga joylashtirilgan hamda zavoddan tayyor holda buyurtma keltiriladi.

Bu sxema yordamida rezervuarga R ga yuqori bosim ostida gaz haydaladi, avtomobillarga qо‘yiladi, suyultirilgan tabiiy gaz ishlab chiqariladi. Yuqorida kо‘rsatilgan maqsadlar uchun kompressor orqali umumiy gazning hajmidan 10% ni olinadi. Bunda olingan gazning hisobiga qurilmaning haydaydigan ish unumdorligi proporsional pasayadi.

Mini-zavodning tarkibiga quyidagi jihozlar kiradi:

-gazni tozalash va quritish tizimi, gazni regeneratsiyaga qizdirish bloki;

-tabiiy gazni siquvchi kompressor;

-yuqori harorat sathida rekuperativ issiqlik almashtirgich;

- pastki harorat sathida rekuperativ issiqlik almashtirgich

-issiqlik almashtirgich-bug‘lantirgich;

-sovutish mashinasi;

-drosellash qurilmasi;

-suyultirilgan tabiiy gazni saqlash ombori.