1-ma’ruza: “radiotexnik sistemalar nazariyasi” faniga kirish. Radiotexnik sistemalarning klassifikatsiyasi

Axborotni chiqarib olish tizimi (AChOT). Bu tur RTTning o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki, bu tizimlarda foydali axborot radiosignalda o‘z aksini topadi, ya’ni radioto‘lqinning tarqalishi (nurlanishi) va radioto‘lqinning ob’ektdan qaytishi, yoki RTTga bog‘liq bo‘lmagan holatda radito‘lqinlarning shakllanishi va tarqalishi (ob’ektlarning tabiiy nurlatishlari, dushman radiotexnik vositalarining radionurlatishlari va shunga o‘xshash nurlatishlar).
Axborotni chiqarib olish RTTlariga quyidagilar kiradi:

• 
  radiolokatsiya tizimlari (RLT), faol javob radionurlanishlari chiqaruvchi RLTlar bundan mustasno;
  
• 
  radionavigasion tizimlar (RNT);
  
• 
  atrof muhitni masofadan zondlovchi tizimlar;
  
• 
  dushman radiotexnik vositalarini razvedka qiluvchi (izlovchi) tizimlar.
  

1.2-rasmda radiolokatsiya tizimining soddalashgan funksional sxemasi keltirilgan bo‘lib, u radiouzatish qurilmasi, radioto‘lqinlarni ob’ekt (maqsad) tomonga nurlatuvchi antenna (A₁), ob’ekt (maqsad)dan qaytgan signalni qabullovchi antenna (A₂), qabul qilingan signalga ishlov beruvchi RQQ, ob’ekt (maqsad) harakati haqidagi axborot signali qiymatlarini o‘lchovchi va aks ettiruvchi qurilma (O‘AEQ) lardan iborat.



1.2-rasm. Radiolokatsiya tizimining soddalashgan strukturaviy sxemasi

Qabul qilingan signaldan kerakli axborotni chiqarib olish RTTning xususiy xalaqitlari ta’sir etgan, shu bilan birga boshqa radioelektron vositalar (REV) va RLS ish holatini keskin yomonlashtirish uchun dushman tomonidan maxsus shakllantirilgan xalaqitlar mavjud bo‘lgan holatda amalga oshiriladi.

Radioboshqaruv tizimlari (RBT). Bu tur RTTlari harakatdagi ob’ektlar (raketalar, Yer sun’iy yo‘ldoshlari), kosmik kemalar (apparatlar), samolyotlar, paroxodlar va boshqalarni masofadan boshqarishga xizmat qiladi. Bu tur RTTlarning o‘ziga xos xususiyatlari shundan iboratki, bunda boshqarilayotgan ob’ektda joylashgan radiotexnik tizimi uni boshqarayotgan RTTga o‘zining boshqarilayotgani haqidagi signalni muntazam yetkazib turadi, ushbu signal asosida boshqaruvchi RTT o‘z boshqaruvchi signaliga muntazam ravishda tuzatishlar kiritib boradi.
1.3-rasmda raketaning ob’ekt (maqsad)ga o‘zini-o‘zi sozlab boradigan radioboshqaruv RTTning soddalashgan strukturaviy sxemasi keltirilgan. Bu tizim raketa va ob’ektning fazodagi o‘zaro joylashganlik holati va harakati haqidagi signalni shakllantiruvchi – raketada joylashgan avtopilot (AP)ga uni boshqaruvchi komanda (signal)ni muntazam berib turishga xizmat qiladigan radiotexnik zveno (RZ) bo‘lib, u AP rulini boshqaradi.



1.3-rasm. Radioboshqaruv tizimining soddalashgan strukturaviy sxemasi

Ushbu 1.3-rasmdagi dinamik zveno (DZ) raketaning uni boshqarayotgan RTTga o‘z aks ta’siri signalini shakllantiradi; kinematik zveno (KZ) raketaning fazodagi holati va harakatini ob’ekt (maqsad) ga nisbatan o‘zgarishini muntazam ravishda aniqlab boradi va bu haqidagi signalni RZga berib boradi. Ob’ekt va raketa holati haqidagi I_m va I_r axborotga RZda ishlov beriladi.