1-ma’ruza: “radiotexnik sistemalar nazariyasi” faniga kirish. Radiotexnik sistemalarning klassifikatsiyasi

axborot uzatish tizimi (AUT);

axborotni chiqarib olish tizimi (AChOT);

radioboshqaruv tizimi (RBT);

axborotni buzish tizimi (ABT);

kombinatsion tizim (KT).

Axborot uzatish tizimlari (AUT). Bu tizimning o‘ziga xos xususiyatlaridan biri unda axborot uzatuvchi va axborotni oluvchi qismining borligidir.
Axborot uzatish tomonida axborot aloqa liniyasi (AL) orqali uzatiladigan radiosignalga aylantiriladi va axborot oluvchiga yetkazib beriladi, qabul qilib olingan radiosignaldan axborot ajratib olinadi.
1.1-rasmda axborot uzatish tizimining soddalashgan strukturaviy sxemasi keltirilgan. AUT quyidagi qismlardan iborat: axborot manbai (AMb); guruh signalini shakllantiruvchi qurilma (GSShQ) – bir necha axborot manbai signallarini birlashtiruvchi; radiosignalni shakllantiruvchi – modulyator (M); radiouzatish qurilmasi (RUQ); radiosignallarni RUQ chiqishidan radioqabullash qurilmasi (RQQ) kirishiga yetkazib beruvchi aloqa liniyasi (AL); radioqabullash qurilmasi (RQQ); guruh signalini qayta shakllantiruvchi demodulyator (DM); guruh signallarini ajratish qurilmasi (GSAQ) – guruh signalini alohida birlamchi axborot signallar shakliga keltiruvchi, ushbu GSAQ chiqishidan axborot signali axborotni oluvchi (AO)ga yetkazib beriladi. Axborot oluvchi inson, qandaydir komandani bajaruvchi qurilma (mexanizm), hisoblash mashinasi va hokazolar bo‘lishi mumkin [3].



1.1-rasm. Axborot uzatish tizimining soddalashgan strukturaviy sxemasi

Aloqa liniyasida foydali signalga turli xalaqitlar ta’sir etadi, bular: RTTning ichki shovqinlari; RTT majmuasi tarkibida foydalanilayotgan boshqa RTTlarning nurlatishlari; foydali signal chastotasiga yaqin chastotada ishlayotgan boshqa RUQlarning nurlatishlari; atmosfera va kosmik xalaqitlar, maxsus shakllantirilgan radioxalaqitlar; turli sanoat va medisina qurilmalari tarqatayotgan radionurlanishlar va boshqalar bo‘lishi mumkin.

Bajaradigan vazifasiga qarab axborot uzatish tizimlari quyidagilarga ajratiladi: radioaloqa tizimlari; harakatdagi ob’ektlar o‘rtasida axborot almashish tizimlari; radiorele aloqasi tizimi; sun’iy yo‘ldosh orqali aloqa tizimi; radioeshittirish va teleko‘rsatuv tizimlari; radiotelemetriya, radioboshqaruv tizimlari va boshqalar.