1-ma’ruza: Organik kimyo predmeti

O
– С - R – CH = CH – C
O H


NOMENKLATURASI
Aldegid va ketonlarni nomlashda trivial nomenklatura keng qo’llaniladi. Bu nomenklaturaga ko’ra, aldegidlarning nomi ularning oksidlanishdan xosil bo’lgan tegishli karbon kislota nomidagi so’zini aldegidga almashtirish orqali xosil qilinadi.
XUN nomenklaturasiga ko’ra aldegid gruppasini borligi suffiks bilan ko’rsatiladi.
O
H-C chumoli aldegid (formaldegid) metanal
H
O
CH₃-C Sirka aldegid yoki etanal
H
O
CH₃-CH-C 2-metilpropenal
H
CH₃
Oddiy ketonlarning nomlari karbonil gruppa bog’langan radikallar nomiga keton so’zini qo’shish bilan xosil qilinadi.
IYUPAK nomenklaturasiga binoan tegishli to’yingan uglevodorodlar nomiga "on" qo’shimcha qo’shiladi.
Masalan:
C H₃ - CH₂ - C – CH₃ CH₃ -CH - C – CH₂ – CH₃
O CH₃ O
Metiletilketon yoki butanon. Etilizpropilketon yoki 2-metilgtentanon-3
OLINISH USULLARI
1.Spirtlarni oksidlash.
Birlamchi spirtlarni oksidlanganda aldegidlar, ikkilamchi spirtlar oksidlanganda esa ketonlar xosil bo’ladi:

[O] O
R – CH₂OH R – C aldegid
H
R [O] R
R – CH – OH R – C = O keton


CI
2 .R-CH gidrolizlab aldegidlar, R-C-R dan ketonlar olinadi.
CI CI CI
Cl HOH
/ OH O