1-ma’ruza: Organik kimyo predmeti

AHAMIYATI
1.Bir atomli spirtlardan etil spirit har hil ichimliklar tayorlashda medisinada efirlar
olishda ishlatiladi.
2.Spirtlarning ayrim efirlari essensiya sifatida ishlatilishi mumkin.
3.Spirtlarning anorganik kislotalar (HNO₃) bilan bergan murakkab efiri portlovchi
modda sifatida ishlatiladi.
4.Fenollar asosan dezinfeksiya ishlarida, gerbisidlar olishda, fenol formal’degid
smolalarini olishda ishlatiladi.
XULOSA
1.Demak spirtlar neytral moddalardir
2.Spirtlar o’rin olish reaksiyalariga oson kirishadilar
3.Spirtlar va hosilalari halq ho’jaligida keng qo’llanadilar
4.Aromatik spirtlarda –OH gruppa yon zanjirda, fenollarda esa yadroda joylanadi
5.Fenollarda –OH gruppa birinchi tartibdagi yordamchilarga kiradi.
6.Spirtlar va fenollar polimer moddalar olishda ishlatiladilar.
NAZORAT SAVOLLARI
1.Ko’p atomli spirtlarni qaysi reaktiv yordamida aniqlash mumkin.
2.Fenol formal’degid smola qanday olinadi?
3.Spirtlar va fenollar qaysi sohada ishlatiladi.
4.Aromatik spirtlar fenollardan farqi nimada?
5.OH-gruppa nima uchun fenol yadrosiga boshqa atom yoki atomlar guruhini o’rta
va para hollarga yo’naltiradi.
6.Alkogolyatlar qanday olinadi?


6-MA’RUZA: Aldegidlar va Ketonlar
Reja:

6. 
   Aldegid va ketonlarning tabiatda uchrashi,
   
7. 
   Gomologik qator.
   
8. 
   Tuzilishi va nomlanishi,
   
9. 
   Olinish usullari.Elektron tuzilishi
   
10. 
    Fizik kimyoviy – xossalari, izomeriyasi.
    

ASOSIY VAZIFA
1.Spirtlardan farqi:
2.Ularni olish usullari va olish xossalari
3.Ularni xalq xo’jaligida ayniqsa qishloq xo’jaligida ishlatiladigan xosilalarini
ro’lini tushuntirish.
Tayanch iboralar: Karbonil guruh, aldegid, keton. Gidlolizlash va gidratlanish reaksiyalari. Oksim, gidrazon va kumush ko’zgu reaksiyalari. Kucherov reaksiyasi.
Tarkibida karbonil gruppa C= O tutgan birikmalar oksobirikmalar deyiladi. Oksobirikmalar sinfiga aldegid va ketonlar kiradi.


O
Ulevodorod molekulasidan bir yoki bir necha vodorodni - C gruppaga H
almashinishidan xosil bo’lgan birikmalarga aldegidlar deyiladi (chumoli aldegid bundan mustasno). Aldegidlarning umumiy formulasi:
O
R – C
H
Ikkita uglevodorod radikali bilan boglangan, o’zida karbonil gruppa saqlagan birikmalarga ketonlar deyiladi.
R -C - R

O

Aldegid va ketonlar ochiq zanjirli alifatik, xalqali (siklik) yoki aromatik, to’yingan va to’yinmagan bo’lishi mumkin.

Masalan:
O O
R – C R –C – R -С
Н O Н