1-ma’ruza: Organik kimyo predmeti

NOMENKLATURA VA IZOMYERIYASI
To’yingan bir asosli yog kislotalarini nomlashda qanday xom ashyodan olinganligini ko’rsatadi, masalan ularning birinchi vakili HCOOH chumoli kislota deb ataladi, chunki u dastlab chumolidan ajratib olingan, sirka kislota - sirkadan, moy kislota -yogidan, valerian kislota - valerian o’simligi ildizidan olingan.
Bir asosli karbon kislotalarni XUN nomenklaturaga ko’ra nomlashda karboksil gruppa bilan birikkan uglevodorod nomiga "kislota" so’zi qo’shiladi:
O O O
C H₃ – C CH₃ – C CH₃ – CH₂ -C
OH OH OH
metan kislota etan kislota propan kislota


CH₃ - CH₂ - CH - COOH

CH₃
2- metilbutan kislota

To’yingan karbon kislotalarda aldegidlardagi singari izomeriyaning ikki turi: uglerod skeletinint va karboksil gruppaning zanjirda turlicha joylanishidan kelib chiqadigan izomeriyasi mavjud:

CH₃ CH₂—CH₂-COOH CH₃ - CH - CH₂ - COOH

CH₃
n-valerian kislota izovoyerian kislota
pentan kislata Z - metilbutan kislota


OLINISH USULLARI
1.Birlamchi spirtlar oksidlanganda dastlab aldegid so’ngra kislota xosil bo’ladi. Bunda uglerod atomlarining soni o’zgarmaydi.
O O
+ O₂ // + O₂ //
R- CH₂OH  R - C  R - C
H OH

2.Gemigaloidli uglerodlar orto - efirlar, amidlar, kislota angidridlari, xlorangidridlari va nitrillarning gidrolizlanishi:

OH O