1 ma’ruza mexanikaasoslari

m₁ , m₂-moddiy nuqtalarning massalari, R -ular orasidagi masofa, -gravitatsion doimiy.

Butun olam tortishish qonuni moddiy nuqta deb olish mumkin bo’lgan jismlar uchun o’rinlidir.

Bugungi kunda gravitatsion doimiyning quyidagi

son qiymati olinadi.

JIsmlarning o’zaro tortishish kuchlari orqali aniqlangan massasiga gravitatsion massa deyiladi.

Kosmik tezliklar. Biror jismni Yer sirtidan yuqoriga otsak, ma'lum balandlikka ko'tarilib qaytib tushadi. U yer sirtiga nisbatan o'tkir burchak hosil qiladigan qilib otilsa, biror balandlikka ko'tanlib ma'lum masofaga borib tushadi. Agar jismning tezligini ortirib borsak, uning shunday qiymatiga erishishimiz mumkinki, bu tezlikdan boshlab jism Yer atrofida biror aylana orbita bo'ylab harakat qila boshlaydi. Ana shu tezlikdan boshlab jismga beriladigan tezliklarga kosmik tezliklar deyiladi. Jismni kosmosga chiqarishdan oldin qo'yilgan maqsadga qarab unga turli liil boshlang'ich tezliklar beriladi.

Birinchi kosmik tezlik. Birinchi kosmik tezlik deb jismga, u Yer atrofida aylanma orbita bo'ylab harakatlanishi ya'ni Yerning sun'iy yo'ldoshi bo'lib qolishi uchun berish zarur bo'lgan eng kichik tezlikka aytiladi.

Demak. jism Yer atrofida R radiusli atlana bo'ylab tekis harakatlanadi. Unga ikkita og'irlik kuchi tezlanishi g va aylanma¹ harakatdagi normal tezlanishi ta'sir qiladi. Bu R tezlanishlar teng bo'lgandagina jism aylanma orbita bo'ylab tekis harakatlanishi mumkin.

Birinchikosmiktezliknihosilqilamiz, JismYersirtidanunchabalandemasdebhisoblab, Rningo'rnigaYerradiusiningqiymatinivaerkintushishtezlanishiningqiymatini (20.2) gaqo'yibtopamiz.

V₁ = 7,9 * 10³ m/s = 7,9 km/s.

Ikkinchi ko^mik tezlik. Ikkinchi kosmik tezlik deb jismga, u Yerning tortishish maydonini yengib, Quyosh atrofida parabola shyaklidagi orbita bo'ylab harakatlanishi, ya'ni Quyoshning sun'iy yo'ldoshigu aylanib qolishi uchun berish zarur bo'lgan eng kichik tezlikka aytiladi.

Ikkinchi kosmik tezlik quyidasi ifoda yordamida aniqlanadi

Hozirgi zamon fizikasida 4 xil ta’sirlashuv ko’riladi. Bular:

1) gravitatsion ta’sirlashuv;