1-Ma’ruza Mavzu: Tikuv jixozlari haqida umumiy ma’lumot. Reja

---

1-Ma’ruza 

Mavzu:Tikuv jixozlari haqida umumiy ma’lumot. 

 

REJA: 

 

1. Tikuv jixozlarining kelib chiqish tarixi, ularning turkumlanishi 

2. Tikuv jixozlarining ishlash prinsipi 

3. Yuritilishi va ishni bajarishiga ko‘ra tikuv mashinalarining turkumlanishi 

 

Tayanch so‘zlar: 

Tikuvchilik,  jixoz,  tikuv  mashinasi,  mexanizmlar,  asbob-uskuna,  moslama, 

qaychi, igni, maniken 

 

Kiyimlarni ko‘plab ishlab chiqarishda va kiyimlar yakka buyurtmalar bo‘yicha 

tikiladigan atelelarda har bir ishchining o‘z stoli bo‘ladi.  

Ish  xarakteriga  qarab  ishchi  qo‘lda 

bajaril

adigan 

ishlarn

i o‘tirib 

yoki  turib  bajarishi,  stolga  bitta  detalni  yoki 

tayyor  buyumni  qo‘yishi  mumkin.  Shunga 

ko‘ra  ish  jihozlari  va  ish  o‘rnining  tashkil 

qilinishi har xil bo‘lishi mumkin. Ish o‘rnining 

to‘g‘ri  tashkil  qilinishi  har  bir  operatsiyada 

1-rasm. Qo‘l ishlari bajariladigan ish o‘rni. 

2-rasm. Vintli 

stul.

 

 

3-rasm. Oyoq ostiga 

qo‘yiladigan taglik. 

4-rasm. Ko‘chma kronshtеynlar: a) еlkada 

turadigan kiyimlar uchun; b) bеlda turadigan 

kiyimlar uchun. 

---

mehnat unumdorligini oshirishga yordam beradi va ishning yuqori sifatli chiqishini 

ta’minlaydi.  

Ust va yengil kiyimlar tikishda qo‘l ishlari uchun mo‘ljallangan ish o‘rnida stol 

(1-rasmda),  stul  (2-rasm)  va  oyoq  qo‘yiladigan  taglik  (3-rasm)  bo‘lishi  shart. 

Stulning konstruktsiyasi har xil bo‘lishi mumkin, lekin u (konstruktsiya) o‘rindiqni 

burish  va  balandlikni  rostlash,  suyanchiqning  vaziyatini  o‘zgartirish  imkonini 

berishi kerak. 

Stolning  o‘ng  tomoniga  (qo‘l  yetadigan  joyga)  ipli  galtaklar  uchun  maxsus 

taglik qo‘yiladi. Qo‘lda bajariladigan ishlar uchun zarur asbob va ish o‘rniga qarash 

predmetlari  stol  tortmalarida  saqlanadi,  ish  vaqtida  esa  ular  ishchining  o‘ng 

tomoniga stolga yoki tokchalarga qo‘yiladi.  

Ish  smenasi  mobaynida  detal  va  chala  fabrikatlarni  joylashtirish  uchun  stol 

ustiga sharnirli-gorizontal kronshteyn mahkamlanishi yoki ko‘chma kronshteyn (4-

rasm), yo bo‘lmasa, ko‘chma stellaj o‘rnatilishi mumkin.  

Ishlab  chiqarish  chiqindilarini  solish  uchun  olinadigan  chiqindi  to‘plagich 

bo‘lishi  lozim.  Qaychnini  hamisha  muay-yan  zonada  saqlash  uchun  stol  ustiga 

magnit mahkamlanishi mumkin.  

Buyumning  xiliga  va  bajariladigan  operatsiyaga  qarab  ish  o‘rinlarining 

o‘lchamlari har xil bo‘ladi.  

Ish  tugagandan  keyin  ish  o‘rnini  yaxshilab  yig‘ishtirib,  tozalab  qo‘yish  zarur. 

Ishlov berilayotgan detal, asbob va moslamalarni stol tortmalariga yoki shkaflarga 

o‘z o‘rniga qo‘yish kerak.