1 ma’ruza mavzu: Kirish. Asosiy tushuncha va gepotezalar Reja

---

1 - MA’RUZA 
 
Mavzu: Kirish. Asosiy tushuncha va gepotezalar 
 
Reja: 
 
1.1. «Materiallar qarshiligi» fani, haqida asosiy tushunchalar. 
1.2. Muhandislik tuzilmalari qismlarining hisob shakllari. 
1.3. Fanda qabul qilingan asosiy faraz va cheklanishlar. 
 
1.1. «Materiallar qarshiligi» fani haqida asosiy
tushunchalar 
«Materiallar 
qarshiligi» 
fani 
umummuhandislik 
fani 
hisoblanib, 
konstrukstiyalar (tuzilmalar), inshootlar, mashina va mexanizmlar qismlarini 
mustahkamlikka, bikrlikka va ustvorlikka hisoblash usullarini o’rgatadi. 
Mustahkamlik 
- yuqoridagilarning tashqi kuchlar ta’sirida emirilishiga 
qarshilik ko’rsatish qobiliyatidir. 
Bikrlik
- muhandislik tuzilmalari qismlarining tashqi kuchlar ta’sirida 
deformastiyalanishga qarshilik ko’rsatish qobiliyatidir. 
Muhandislik tuzilmalari qismlarining tashqi kuchlar ta’sirida o’zlarining 
dastlabki muvozanat holatlarini saqlash qobiliyatlari 
ustivorlik
deyiladi. Tuzilma 
qismining tashqi kuchlar ta’sirida o’zining dastlabki muvozanat shaklini va 
deformastiyalanish tarzini sifatan o’zgartirmasligi uning me’yoriy ishlashida 
nihoyatda muhimdir. 
Bu fan o’z masalalarini boshqa fanlarga asoslanib, ular bilan uzviy aloqada hal
qiladi. Materiallar qarshiligi fani, ayniqsa, nazariy mexanika fani bilan bogliq. Shu 
bilan birga ular orasida ba’zi masalalarga turlicha yondoshish ham mavjud. Masalan, 
nazariy mexanika jismlarni absolyut qattiq deb hisoblasa, materiallar qarshiligi 
fanida ularning deformastiyalanishlari ham nazarda tutiladi. Ushbu asosiy ziddiyat 
oqibatida nazariy mexanikaning to’plangan kuchni ta’sir chizigi bo’yicha, juft 
kuchni o’z ta’sir tekisligida ko’chirish qoidalarini deformastiyalanuvchi jismlar 
mexanikasida qo’llab bo’lmaydi.