1-маъруза мавзу: Эгилишдаги зўриқиш кучлари

х=0 да M_z=-F^.l;
х=l да M_z=0;
Бу консол участкасида эгувчи момент чизиқли қонун асосида ўзгаради ва M_z эпюраси қия эгри тўғри чизиқдан иборат бўлади ( 8-расм,в). Реактив момент M_b га тенг энг катта эгувчи момент тўсин қисилган жойда таъсир қилади.
Координаталар бошини тўсиннинг эркин учига қўйилганда масалани ечиш осонлашади. Худди шу ҳолда тўсиннинг ўнг қисмини кўриб чиқаётганда таянч реакцияларини ҳисоблаш шарт эмас.
2-мисол. Бир учи қистириб маҳкамланган консол балка бутун узунлиги бўйича жадаллиги q бўлган бир текис тарқалган оғирлик билан юкланган( 9-расм,а). Таянч реакцияларни аниқламай, Q_y ва M_z эпюраларни ясанг.
Бу тўсинда бор қисм (участка) бор. Балканинг унинг эркин учида жойлашган координаталар бошидан х масофада кесамиз. Тўсиннинг чап қисмини кўриб чиқамиз;унда бир текис тарқалган оғирликни кесимдан х/2 масофада қўйилган q^.x га тенг тўпланган куч билан алмаштирамиз.
Кесимдаги кўндаланг куч Q_y =q^.x, шу билан бирга
Кўндаланг кучларнинг қийматини ҳисоблаймиз:
х=0: Q_y=0
х=l: Q_y=q^.l
Т енгламадан кўринадики, кўндаланг куч чизиқли қонун бўйича ўзгаради ва Q_y эпюра қия тўғри чизиқдан иборат бўлади (9-расм,б).
Таянч реакция R_b га тенг бўлган кўндаланг куч қистириб маҳкамланган жойда таъсир қилади.
Эгувчи момент ушбу ифода билан аниқланади:

бундан

Характерли кесимлардаги эгувчи моментлар қийматларини ҳисоблаймиз:

Тенгламадан кўринадики, эгувчи момент эпюраси қавариқ параболадан иборат бўлиб, унинг ботиғи пастга қараган ва учи координаталар бошида ётади( 9-расм,в). Эгувчи момент тўсиннинг қисилан жойида энг катта қийматни олади.У реактив момент М_b га тенг.
3-мисол: Бир учи қисилган тўсиннинг эркин учига М момент қўйилган (10-расм,а).
Q_y ва M_z­ эпюраларни қуринг. Қистириб маҳкамланган таянчда фақат реактив момент М_b­ вужудга келади. Вертикал ва горизонтал реакциялар R_b ва H_b­ нолга тенг. Мувозанат тенгламасидан реактив моментни аниқлаймиз:

бундан
Координаталар бошини балканинг эркин учига жойлаштирамиз, балкада битта участка бор. Координата бошидан х масофада тўсинни кесамиз ва ўнг томонини кўриб чиқамиз: Кесимда Q_y=0 ва эгувчи момент эса M_z=M=const; бунда ;Бутун консол бўйича Q_y=0 ( 10-расм,б). Бутун узунлик бўйича M_z=M=const; M_z нолинчи чизиққа параллел ( 10-расм,в). Бунда консол балка соф эгилишга учрайди.