1-ma'ruza mavzu: boshlang’ich sinf matematika kursida uchraydigan ti’ik masalalarning tasnifi. O’rta arifmetik sonni topishga doir masalalar. Ikki sonning yig’indisi (yoki ayirmasi)ga ko’ra shu sonlarni topishga doir masalalar. Reja

3-MAVZU. AYIRISH YO’LI BILAN NOMA’LUM MIQDORNI YO’QOTISHGA DOIR MASALALAR.
Mashg'ulot maqsadi: Ayirishyo’libilannoma’lummiqdorniyo’qotishgadoirmasalalarustida ishlash bo’yicha amaliy ko’nikma hosil qilish.
Mashg’ulotjihozi: DTS,dastur, 2-4 sinfdarsliklari.
Masalaningqo’yilishi:Tinglovchi variant bo’yichaberilganmasalagaqisqayozuvbo’yichasharttuzishivamasalaniyechishilozim.
Ishni bajarish uchun namuna:7ta olma bilan 4 ta nokning massasi 1kg, 7 ta olma bilan 10 ta nokning massasi esa 1kg 660g bitta olmaning massasi qancha? Bitta nokning massasichi?
Bu masalaniyechishdanoldinog’irliko’lchovbirligibilanbog’liqba’ziqoidalarniesgaolamiz:
1kg = 1000 gr
Endiesamasalaningbirinchiqismigae’tiborimizniqaratamiz, u yerda 7 ta olma, 4 ta nokborvaularbirgalikda 1 kg nitashkilqilmoqda. Masalaningikkinchiqismida ham shunchaolmalarbor, biroqnokningsoni 10 ta (avvalgisidan 6 ta ko’’) vaularningbirgalikdagiog’irligi 1 kg 660 gr nitashkilqilmoqda (avvalgisidan 660 gr ortiq). Bundanbittanokningog’irliginito’ishimkoniyatigaegamiz:
660 gr : 6 = 110 gr
Bittanokningog’irligito’ildi - 110 gr. Masala shartigabinoanbittaolmaning ham og’irliginito’ishimizkerak:masalaningbirinchiqismidaberilgan 7 ta olma 4 ta nok 1 kg = 1000 gr.
4 *110 gr = 440 gr
1000 gr – 440 gr = 560 gr
560 gr : 7 = 80 gr
Javob: bittanok 110 gr, bittaolma 80 gr
Amaliyto’shiriqlar:
1. 2300 t rudadan 12 t nikelva 5t mis olinadi. 1400 t rudadan esa 5t mis va 6t nikelolinadi. 300t mis va 800t nikel olish uchun qancha ruda chiqarish kerak?
2. 12 ta qalam va 5 daftar uchun o’quvchi 1360 so’m to’ladi. 5 daftar va 25 qalam uchun 1750 so’m to’ladi. 1 ta daftarva1 ta qalamdan necha tiyin qimmat.
3. Sayohatchilar 3 kun yo’lda bo’lishdi. Ular uchinchi kuni birinchi va ikkinchi kunlariga (birga olinganiga) qaraganda 12 marta eni 660 km kam yo’l yurishdi, ikkinchi kuni esa birinchi kundagidan 50 km ortiq yurishdi. Ular birinchi kuni 4 soat avtomabilda va 3 soat ‘oyezdda yurishdi; ikkinchi kuni 5 soat avtomabilda va 3 soat ‘oyezdda yurishdi. ‘oyezd yurilgandagi harakat tezligini aniqlang?
3. Yuk ‘oyezddan omborga 96t un va qand tushurildi. 4 qo’ qand bilan 5 qo’ un 8ts va 5 qo’ qand bilan 7 qo’ un 11ts chiqdi. Agar shu omborga qand undan 32t ortiq tushirilgan bo’lsa, shu omborga necha qo’ un va necha qo’ qand tushirilgan bo’ladi?
4. 8 ta katta va 5 ta kichik bidoncha 445l, 11 ta katta va 5 ta kichik bidoncha 565l sut sig’adi. Yog’ zavodida 26 kun mobaynida o’rta hisob bilan har kuni 80 bidon sut keltirildi. Bunda har 5 ta katta bidonga 3 ta kichik bidon to’g’ri keladi. Zavod har 20l sutdan 1kg 200gr sariyog’ ishlab chiqariladi. Zavod necha kilogramm yog’ ishlab chiqargan?
5. 15 ta dub, 12 ta qarag’ay shkalning massasi 1t 11kg, 15 ta dub, 23 ta qarag’ay shkalning massasi esa 1t 319kg. Zavod 737t safar yuborilgan shkalning ikkinchi safar yuborilgan shkallardan 57t 4ts ortiq, uchinchi safardagi esa 4 marta yengil edi. Uchinchi safar berilgan har 11 ta qarag’ay shkolga 52 ta dub shkal to’g’ri kelar edi. Uchinchi safar yuborilgan shkallardan nechtasi dub? (Masalaning yechilishini tekshiring)