1-Maruza Kirish

 
11.1 – rasm. Chiziqli qonuniyat bo’yicha ortuvchi yuk. 
 
Konstruktsiyalar, binolar va inshootlarning xususiy tebranish davrlari juda 
keng diapazonda – bir necha mikrosekundlardan tortib (metal balkalar, plitalar) 
bir necha o’n sekundlarga qadar (baland inshootlarda) o’zgarishi mumkin. 
 
Statik  yuklar  konstruktsiyada  joylashishiga  qarab  bir  necha  turga 
bo’linadi: to’plangan (yig’iq)  kuchlar, chiziq bo’ylab va yuza bo’ylab yoyilgan 
yuklarga bo’linadi. YOyiq   yuklar bir tekis va notekis yoyilishi mumkin. 
 
Dinamik  yuklarning  klassifikatsiyasi  juda  xilma  -  xil.  Dinamik  yuklar 
tasodifiy  va  notasodifiy  (determinik)  bo’ladi.  Determinik  yuklarning  vaqt 
bo’yicha  o’zgarishini  matematik  ko’rinishda  ifodalasa  bo’ladi.  Bunday  yuklar 
muvozanatlashmagan  massaga  ega  bo’lgan  mexanizmlar  h’arakatidan, 
elektrodvigatel  va  generatorlar,  ventilyator  va  molotlar,    krivoship-shatunli 
mexanizmlar  va  shu  singari  boshqa  uskunalarning  ishlashidan  yuzaga  keladi. 
Tasodifiy  yuklarning  xarakterini  sinashdan  avval  aniq  bilib  bo’lmaydi,  biroq 
statistik  malumotlar asosida  biroz chamalasa bo’ladi. Baland inshootlarga tasir 
etadigan  shamol  kuchlari,  gidrotexnika  inshootlariga  uriladigan  dengiz 
to’lqinlari singari statsionar tasodifiy yuklar tasirini o’rganishda spektral zichlik 
funktsiyasi  S (ω)  ni yoki korrelyatsion funktsiya K(τ) ni bilish talab qilinadi.  
Bularning ikkalasi o’zaro to’g’ri va teskari Fure o’zgartirgichi Bilan bog’langan: 

---

K(τ)  ═ 

0
(
S
ω) sosωτ dω  ,