1-Ma’ruza Kirish. Sohada axborot texnologiyalarining strukturasi, tavsifi va terminlari. Maqsad

---

1-Ma’ruza 
Kirish. Sohada axborot texnologiyalarining strukturasi, tavsifi va terminlari. 
Maqsad:
Avtomobil transporti sohasidagi axborot texnologiyalarining yaratilish va 
rivojlanishi qisqacha tarixi, “Transportda axborot texnologiyalari” va “Intellektual transport 
tizimlari”ning zamonaviy tavsif va terminlari haqida tushunchalar berish, avtomobilь 
transportida qo`llaniladigan turli aloqa vositalari turlari, ularning ish printsiplarini o`rganish va 
tahlil qilish..
Reja: 
1. 
Kirish.Axborot texnologiyalarining umumiy tushunchalari. 
2.
Axborot texnologiyalarining rivojlanish bosqichlari. 
3. 
Avtomatlashtirilgan ish joylari.
Kalit so`zlar:
Axborot texnologiyalari (AT), Intellektual transport tizimi (ITT), 
Avtomatlashtirilgan axborot texnologiyalari (AAT), avtomatlashtirilgan ish joylari (AIJ), 
TVABT - Transport vositalarini avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlari, AT (Avtomobilь 
transporti), HT(harakatlanuvchi tarkib), radio aloqa, KV diapazon, karpьyuter, magistral aloqa. 
1. 
Kirish.Axborot texnologiyalarining umumiy tushunchalari. 
Transport tizimining eng muhim vazifalaridan biri mamlakatimiz transport va yo`l 
kompleksi faoliyatining maksimal samaradorligini ta’minlash, iqtisodiyot va aholining xavfsiz 
va samarali transport xizmatlariga bo`lgan ehtiyojini qondirish sifatini yaxshilashdir. Aholining 
zarur harakatlanishini ta’minlash vazifasini amalga oshirish ikkita o`zaro faoliyatni amalga 
oshirish hisobiga amalga oshirilishi mumkin: yangi yo`l uchastkalarini qurish va zamonaviy 
axborot-telekommunikatsiya va telematika texnologiyalarini transport tizimini tashkiliy 
boshqarishda joriy etish va foydalanish. 
Mamlakat transport sohasida yaratilgan, faqatgina cheklangan texnologik muammolarni 
hal qiluvchi uyushmagan axborot tizimlari ish faoliyatini tahlil qilib, bugungi kunda sohani 
rivojlantirish qoidalarini davlat tomonidan nazorat qilinishishida, joriy texnologiyalar bozorini
rivojlantirish va texnik jihatdan tartibga solishda yagona xukumat strategiyasini shakllantirishga 
ehtiyoj tug`ildi. 
Transport va yo`l kompleksi segmentlari uchun mavjud bo`lgan va qurilayotgan mahalliy 
yoki texnologik jihatdan cheklangan idoraviy axborot va boshqarish tizimlari, ayrim xollarda oz 
sonli vazifalarni samarali xal etishni ta’minlaydi. Shu bilan birga, shunga o`xshash tizimlarni 
rivojlantirish bo`yicha yagona davlat standartlarining yetishmasligi, yagona boshqaruv 
platformasini yaratish maqsadida boshqaruv tamoyillarining yangi sifat darajasiga o`tish 
imkoniyatlarini cheklaydi, ya’ni prognozni boshqarish - transport-yo`l kompleksi faoliyatining 
barcha ko`rsatkichlari bo`yicha vaziyatni oldindan ko`rishni boshqarish bunga misol bo`la oladi. 
Bunday yo`l harakati xavfsizligini ta’minlovchi yo`l harakati xavfsizligini boshqarish 
tizimi hamda yo`l harakati ishtirokchilari va transport jarayonining potentsial sub’yektlariga 
axborot xizmatlarini taqdim etuvchi yagona texnik va texnologik kompleksni birlashtirgan 
tizimga "Intellektual Transport Tizimi" (ITT) nomi berilgan. 
Axborot texnologiyalari (AT) - bu o`zaro bog`liq bo`lgan ilmiy, texnologik va muhandislik 
fanlari yig`indisidir. Uning asosiy tadqiqot ob’yekti: 

axborotni qayta ishlash va saqlash bilan shug`ullanadigan kishilarning mehnatini samarali 
tashkil qilish usullari; 

---


kompьyuter texnikasi; 

odamlar va ishlab chiqarish asbob-uskunalarining o`zaro ishlashini tashkil qilish usullari va 
ularning amaliy tadbiqi; 

shuningdek, tegishli ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy muammolar.