1-маъруза. Кириш. Фан мақсади, вазифаси ва долзарблиги

Kodeklarni uzatish tezligi
13.1-jadval

Kodek turi	kodek tezligi kbit/sek	Tovush kadrining razmeri, bayt	Kadrning umumiy uzunligi, bayt	Ortiqcha kadr koeffisienti k	Talab qilingan o’tkazish tezligi, kbit/sek
G. 711	64	80	134	134/80=1,675	108,8
G. 723.1 I/r	6,4	20	74	74/20=3,7	23,68
G. 723.1 h/r	5,3	24	78	78/274=3,25	5 17,225
G. 729	8	10	64	64/10=6,4	51,2

RTP/UDP/IP/Ethernet (bu protokollar bizning vaziyatimizda ma’lumotlarni uzatish uchun talab qilinadi) protokol sarlavxalarining yig‘indisi 54 bayt (12+8+20+14). Bunday turdagi kodekdan foydalangandanda kadrning umummiy uzunligi 134 baytni tashkil etadi. Bunda ortiqchalik koeffitsient: k = 134/80 = 1,675ga teng bo‘ladi. Bunday parmetrning asosiy maqsadini quyidagicha shakllantiramiz:

Bir bayt nutqli xabar uzatish uchun umumiy murakkablikdagi 1,7 bayt o‘lchamidagi kadrni uzatish lozim bo‘ladi (5.7- rasm).

13.7 rasm. IP tarmog‘i orqali uzatilayotgan G.711 kadr formati

VoIP tarmoqlari orqali kanalli kommutatsiyada telefon tarmoqlari uchun ma’lumot uzatishni qo‘llab quvvatlash xar xil tarzda amalga oshiriladi. Ma’lumki nutqli koder orqali faks xabarlarini modemli DTMF va shu kabi boshqa bog‘lanish turlarini a’malga oshira olmaymiz. Ko‘pincha bunday xabarlarni uzatish uchun kanallar emulyatori « cheklanmagan 64 kbit/s»dan foydalanamiz.

Transport resurslarini xisobga olgan xolda chaqiruvning ma’lum bir qismiga foydalanuvchilarining kompressor ma’lumotlarisiz xizmat ko‘rsatiladi, bunda G.711. kodlash yordamdida kanalda shaffofli to‘xtovsiz ma’lumotlar uzatiladi.
Amaliyot topshirig‘ini bajarishda har bir variant uchun aloxida qo‘llanilgan kodeklarning foizli kelishuvu berilgan, protsentli bog‘liqlikga qarab variantini ishlashi kerak. Har bir shlyuz uchun ushbu bog‘liqlikni tekshirish kerak.
IP tarmoq orqali foydalanuvchi axborotlarini uzatishni ta’minlash uchun, axborot signal protokollarini uzatish kerak, bunda trafiklarni uzatish uchun transport tarmoq resurslarini ham ko‘rib chilishi lozim.
Agar kommutator qurilmasi SIP, H.323 yoki LAN terminallaridan foydalanuvchi abonentlarni qo‘llab quvvatlash imkoniga ega bo‘lsa , u xolda unga munosib transport resurslarini ko‘rib chiqish lozim bo‘ladi.
SIP va H.323 terminallari multimedia xizmatlarini taqdim etish uchun xizmat qilsa, transport resurslarining ko‘payish ulushini bunday xizmatlar uchun sarflanadigan trafiklardan aniqlab olsa bo‘ladi. Bu kurs ishida bu ko‘zda tutilmagan. Transport resurslari aniqlangandan so‘ng ulanishda yuqori qo‘rsatkichlar aniqlanadi. Paketli tarmoq orqali ulangan shlyuz qurilmalari interfeys turi va soni kabi ko‘rsatkichlarni aniqlaydi.
Interfeys miqdorini transport resurslari aniqlanish jarayonida tarmoqning topologiyasi orqali aniqlanadi. Zarur bo‘lgan Transport resursini aniqlash uchun xar bir shlyuzni aloxida ko‘rib chiqamiz:
Loyixalash jarayonida shlyuzni xar xil ikki turdagi matematik model orqali ifodalaymiz. (5.8 rasm)

• 
  ommaviy yo‘qotishlar bilan tizimni xizmat ko‘rsatishi
  
• 
  ommaviy kutishlar bilan tizimni xizmat ko‘rsatishi
  

Birinchi model loyixalangan shlyuzlar yordamida bir vaqtda qancha miqdorda abonentlarga xizmat ko‘rsatilayotganini aniqlash mumkin. Ikkinchi model yordamida esa ma’lumotlar uzatish kanalinig tasnifinni foydalanuvchi tomonidan uzatilishi lozim bo‘lgan ma’lumotlar oqimining talab etilgan sifat darajasidagi xizmat ko‘rsatishi ko‘rib chiqiladi.