1-маъруза. Кириш. Фан мақсади, вазифаси ва долзарблиги

Erlang kalkulyatori

Erlang kalkulyatori yordamida uchta parametrdan ikkitasi ma’lum bo‘lganda bittasini aniqlash imkoniga ega bo‘lamiz:

1)xizmat ko‘rsatuvchi qurilmalar miqdori;
2) Chaqiruvni yo‘qolish extimoli;
3) kelib tushuvchi yuklamalar miqdori;
Parametrlardan bittasini aniqlash uchun qolgan ikki parametr kalkulyatorning tegishli yacheykasiga kiritilishi lozim.
Misol tariqasida ko‘rib chiqamiz:
Kelib tushuvchi yuklama: Y=50 Erl;
Yo‘qolishlar extimoli r =0,03;
Xizmat qo‘rsatuvchi qurilmalar miqdorini aniqlaymiz.
Buning uchun tegishli maydonni tanlaymiz va kelib tushulvchi yuklamani ularning yo‘qolish extimolini kiritamiz.

bu xolda xizmat qo‘rsatuvchi qurilmalar V=59 ga teng.

Tegishli maydonlarni belgilab shunga o‘xshash parametrlarni topishimiz mumkin.
Kutishlar bilan SMO.

Kutishlar bilan SMO sifatida ma’lumotlar uzatish trakti ko‘rib chiqiladi. Undan oldin biz xizmat qilish uchun kelib tushgan yuklamalarni chaqiruvlarni xisobga olgan xolda aniqlagan edik. Endi biz paketlarni uzatish sathida ish olib boramiz.

Yo‘qotishli SMO dan farqli ravishdabandlik xisobiga chaqiruv yo‘qolsa bu vaziyatda uzatilayotgan malumotlar paketida uzatishlar kutib qolinadi. Bu o‘z navbatida malumotlar oqimining QoS talablari uchun belgilangan sharoitlarning oshishiga olib keladi.
Normal sharoitda ishlovchi tizimda kutib qolishlar amaliy jixatdan axamiyatsiz va o‘zgarmaydi. YUklamaning oshishi xisobiga esa belgilangan vaqtda kanalga kelib tushuvchi barcha paketlarga bir vaqtda xizmat ko‘rsatilmaydi . Bunday paketlar ketma-ketlik bo‘yicha navbatga qo‘yiladi va ularning uzatilishning umumiy vaqti oshib boradi. (5.10 rasm).

10. 
    rasm. Aloqa kanalida raqamli oqimning
    

sxematik ifodalanishi.

Kutishli SMOning kirishiga shlyuz orqali intensiv ravishda λ paketlar oqimi kelib tushadi. Qo‘llanilayotgan kodekning turiga bog‘liq ravishda tarmoqga paketlar turli tezliklarda kelib tushadi shu sababli uning λ parametrini darxol aniqlab bo‘lmaydi. Uni xar bir qo‘llaniluvchi kodek turi uchun aloxida xisoblab chiqish kerak bo‘ladi:

(13.12)
V_{trans_cod} - oldindan xisoblangan, kodekni uzatish tezligi;
L_{packet_cod} - kodekga bog‘liq kadrning umumiy uzunligi.
Endi esa kanalga kelib tushuvchi paketning umumiy intensivligini aniqlasa bo‘ladi
(13.13)
Bu erda N- qo‘llaniladigan kodeklar soni
Kanalga paketlar kelib tushayotganidagi kutilishlar
(13.14)
Bu erda λ- barcha kanallardan kelib tushayotgan umumiy chaqruvlar yig‘iindisi, µ- xizmat ko‘rsatish intensivligi.
Barcha paketlarga ularning o‘lchamiga bog‘liq bo‘lmagan xolda bir xil xizmat ko‘rsatiladi.
Tarmoqdagi kutilishlar va ularning parametr qiymatlari ITU tomonidan standartlashtiriladi. (5.11 rasm)
Bitta IP foydalanuvchisidan ikkinchi foydalanuvchi VOIP ga uzatilayotgan paketlarda kutib qolishlar 100 ms dan oshmasligi kerak. Paketlarni uzatayotgandagi kutilishlar barcha bog‘lanuvchi segmentlarni o‘z ichiga oladi.



13.11- rasm uzilishlarni tashkil qiluvchi qismlar

Kutilishlarning umumiy miqdorini va kelib tushayotgan chaqiruvning intensivligini bilgan xolda, kanaldagi xizmat ko‘rsatish intensvligini xisoblash mumkin. Undan so‘ng kanaldagi yuklanishni aniqlash mumkin:

= ; (13.15)

Transport va kanalga tushayotgan oqimni bilgan xolda bu oqim o‘lchoviga yuklanishini bilgan xolda kanalning umumiy o‘tkazuvchanlik qobiliyatini τ ni quyidagicha aniqlaymiz:

τ = ; (13.16)

kommutator qurilmasi uchun xar bir shlyuzdan transport resurslarini xisobga olgan xolda ma’lumot uzatish uchun zarur bo‘lgan barcha foydalanuvchi va signal xabarlari uzatiladi. Bu orqali umumiy kommutator kurilmasiga kiruvchi trafik oqim xisoblanadi.