1-ma’ruza. Galaktik astronomiyaga kirish

1-jadval. Galaktikaning yuqorida sanab o’tilgan tarkibiy qismlarining tahminiy chegaralari

Bundan tashqari, faqat dastlabki ikkita tizimostigina galaktik disk bilan genetik bog'liq, uchinchi tizimosti esa, tashqarida tug'ilgan va keyinchalik Galaktika tomonidan ushlab qolingan yakka protogalaktik bulutdan tug’ilgan. Bu mitti galaktikalar - Somon Yo'lining yo'ldoshlari shakllangan izolyatsiya qilingan protogalaktik bo'laklar, galaktik tojning ichida joylashganligi, gravitatsion potentsiali asosan qora materiyalar bilan ta'minlanganligi tufayli mumkin bo'ldi.

Yupqa va qalin disk o'rtasidagi asosiy farqlardan biri bu tezliklar taqsimotidir: yupqa diskdagi yulduzlarning tezligi tor doirada yotadi. Boshqacha qilib aytganda, ingichka diskdagi yulduzlardan chiqadigan gaz harorati qalin diskga qaraganda kamroq. Bir qator farqlar mavjud: o'rtacha, qalin diskda yulduzlar eski va kamroq metalga ega, ya'ni geliyga qaraganda uncha og'ir bo'lmagan elementlar mavjud.

I.2-rasm. Galaktikaning profil sxemasi.
Bu yerda: GShQ va GJQ -Galaktikaning shimoliy va janubiy qutblari