1-maruza: Dasturlash tillari. Reja: Dasturlash tillarining tarixi. Dasturlash tillarining darajalari

Dasturlash tillarining evolyutsiyasi
Dasturlash tilining tug'ilgan kunini aniqlash nuqtai nazaridan ba'zi bir ikkilanishlar mavjud.
Bir tomondan, 19-asrning birinchi yarmida Ada Lovelace hisoblash mashinasini tasvirlab berdi va siklning(takrorlanish) asosiy tushunchalarini va ishchi hujayrani(yacheyka ) tanishtirdi, buning uchun u birinchi ayol dasturchi nomini oldi.
Boshqa tomondan, zamonaviy ko'rinishda birinchi dasturlash tili faqat Ikkinchi Jahon urushi paytida nemis ixtirochisi Konrad Zuse ning Z4 rele mashinasida paydo bo'lgan. Uning nomi Plankalkyul (nem. Plankalkül - rejalarning hisob-kitobi) bo'lib, u shartli operatorlar, arifmetik amallar, massivlar, sikllar, istisnolar va tasdiqlarni qo'llab-quvvatlovchi to'liq yuqori darajadagi til edi. Ma'lumki, 1940-yillarning oxirida Plankalkyul kompyuterlarga shaxmat masalalarini hal qilishga imkon berdi. Zuse ixtirosi tarixiy yo'nalishni o'zgartirishi mumkin edi, ammo urush natijalari va amerikaliklarning o'zlarining kompyuter tillarini ommalashtirishga bo'lgan urinishlari Plankalkyul dunyosining to'laqonli ko'rinishini 1972 yilga qoldirdi.

Myunxen, Deutsches muzeyida Z4
Kompyuterlar uchun tillar: Buning o'rniga evolyutsiya mashina tili yo'lidan bordi. Bu kompyuterlar uchun qulay edi, lekin dasturchilar uchun unchalik qulay emas edi. Bu so'zma-so'z apparat bilan qo'lda ishlash edi: faqat protsessorga qattiq kodlangan buyruqlar mavjud edi, qolgan barcha operatsiyalar qo'lda bajarilishi kerak edi. Assambler tili to'g'ridan-to'g'ri mashina tilining rivojlanishiga aylandi. Bu qulaylik uchun tezlikning birinchi savdosi edi: montajchi biroz mahalliyroq, ammo dasturchilarga juda mos edi. Dasturchi uchun qulay bo'lgan yuqori darajadagi tillarga hali uzoq yo'l bor edi.
Tranzistor va birinchi kompyuterlarning ixtirosi kvant (daxshatli) sakrash bo'ldi. Bu 1954-1957 yillarda IBM tomonidan mashhur tijorat tili Fortran (ingliz tilidan. Formula va Translation) tilini rivojlantirish bo'yicha faol ish olib borishga undadi.
Fortran - bu ilmiy va muhandislik hisoblashlari uchun til. Aynan unga birinchi yuqori darajadagi til deb qarashadi. Matematik kutubxonalarning ko'pligi tufayli Fortran barcha turdagi ilmiy tadqiqotlar uchun muhim til bo'lib kelgan va shunday bo'lib qolmoqda.
Bundan keyin, dasturlashning jadal rivojlanishi boshlandi: deyarli bir vaqtning o'zida SSSR va Evropada faol foydalanilgan algoritmik yuqori darajadagi til - LISP va COBOL paydo bo'ldi.