1. Ma’naviy boshqaruv, pedagogic jarayonlarni boshqarish

3. Tashkillashtirish, tekshirish va yo’naltirish, pedagogic analiz, boshqaruv usullari

Respublika xalq xujaligi rejasi asosida maktabgacha tarbiya muassasalarini loyixalashtirish, rejalash belgilanadi. Maktabgacha tarbiya muassasasi mustakil ravishda iqtisodiy va sotsial rivojlanish rejasini ishlab chiqadi. Maktabgacha ta’lim muassasasi yunalishi bo’yincha faoliyat natijalariga e’tiyojini aks ettiruvchi va bolalarning o’rtacha yillik sonini aniqlash uchun asos bo’lib xizmat qiladigan nazorat rakamlari kursatkichlari, byudjet va tarmok moliya normativlari orqali muassasani tutib turish va rivojlantirish ajratilgan byudjet va tarmoq mablag’lari maktabgacha tarbiya muassasalari byudjet xisobiga (Boshka manbalar) yoki shu bilan ta’minlashning tarmoq manbalari xisobiga tushirilishining davlat buyurtmasi.

• 
  pul bilan ta’minlashning byudjetga tarmoq normativi;
  
• 
  ish xaqi jamgarmasi normativi daromadlarini taqsimlashning birichi usulidir;
  
• 
  ishlab chiqarish va sotsial rivojlanish jamgarmasi normativi;
  
• 
  valyuta ajratmalari jamgarmasi normativi.
  

Maktabgacha ta’lim muassasasi reja, moliya, mexnat, intizomiga va pedagogik mexnat intizomiga qat’iy roiya kilishga majburdir.

Rejalashtirish. Respublika Xalq ta’limi Vazirligi Uzbekiston Respublikasi Iqtisod instituti, Moliya, vazirligi, Sogliqni saqlash Vazirligi, Davlat standartlari tomonidan ishlab chiqiladi/

Ilmiylik printsipida Xalq xujaligi rejasiga asoslanib Xalq ta’limini ilmiy nuqtai nazardan davlat rejasiga asoslanib, Xalk ta’limini ilmiy nuqtai nazarda Davlatimiz tomonidan ko’rsatib berilgan Qonun, qaror, direkutivyul yo’riqlari asosida rejalashtirishdir.

Joylarning tashabbuslari bilan – idora, jamoa tashkilotlari.

Maktabgacha muassasa yerdan suvdan foydalanish, tabiatni muxofaza qilish, kurilish, axoliga ijtimoiy soxasini rivojlantirish, mexnat resurslaridan foydalanish, xodimlar soni, va maktabgacha ta’lim muassasasi xuquqi doirasidan tashqiriga chiqadigan boshqa soxalari bo’yicha o’z rejasini xalq deputatlari soveti bilan muvofiklashtiradi.

Davlat maktabgacha ta’lim muassasasi byudjet yoki tarmoq moliya printsipi asosida faoliyat ko’rsatadi.

Maktabgacha tarbiya muassasalari pul bilan ta’minlashning xisob birligi sifatidan o’rtacha yillik xisobda bir bola olinadi. Byudjet yoki tarmoq moliya normativlari vazirlik va ijoralar tomonidan uz tasarrufidagi muassasalar uchun xalq ta’limi vazirligi, moliya vazirligi, Iqtisod nistituti ishlab chiqqan metodik tavsiyalarga muvofik ishlab chiqiladi.

M.T. muassasasi qo’shimcha pul mablag’lari quyidagilardan shakllanadi.

1. 
   Bajarilgan ish ko’rsatilgan xizmat uchun moddiy xarakterdagi tizimlar.
   
2. 
   Davlat shirkat va jamoat korxonalari va aholi buyurtmasi bo’yicha tuzilgan shartnomalar.
   
3. 
   Bo’sh turgan yordamchi xonalar, inshootlar, uskunalarni ijaraga berishda tushgan mablag’lar.
   
4. 
   Ixtiyoriy badallardan va davlat va shirkat, jamoa korxonalari va tashkilotlaridan shuningdek, ayrim fuqarolardan tushgan moddiy qiymatlar.
   
5. 
   Boshqa tizimlar.
   

Quyidagi jamg’armalar shakllanadi:

a) ish xaqi jamgarmasi va sotsial rivojlanish;

b) ishlab chiqarish;

v) valyuta jamg’armasi.

M.T. Muassasasi o’z faoliyatida O’zbekiston Respublikasida Xalq ta’limni vazirligi Qoraqalpog’iston xalq ta’limi vazirligi tomonidan o’tkazilayotgan yagona siyosaiy printsiplarga amal qiladi. Bu byudjet, banklar, ta’minotchilar va boshka kontraktlar, shuningdek, tasarrufida turgan xalq ta’limi bo’limlari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar oldidagi o’z majburiyatlarini vaqtida bajarilishi uchun ma’suldir.

Rejalashtirish. Istiqbol va joriy turlardan iborat.

Istiqbol rejada 10 yoki 5 yillarga muljallanadi. Bu xalk ta’limi moliyaviy ekonomiya bo’limlarda va uzoq muddatga mo’ljallangan rejalarda aks etadi.

Joriy rejalashtirish. Bu xar yili amalga oshiriladigan moliyaviy xo’jalik ishlaridir. Maktabgacha ta’lim muassasalari va yuqori bo’limlarning munosabati, reja, boshqarish, Davlat korxonasi birlashmasi tugrisidagi Xalk ta’limida xo’jalik mexanizmining asosiy qoidalari doirasidagi qonunning ayrim koidalariga rioya qilish asosida ish yuritadi. Yuqori bo’lim muassassi qonunchiligida belgilangan xuquqlari joirasidagina ko’rsatma berilishi mumkin. Yuqori bo’limning muassasa faoliyatini qonunchilikki rioya qilinishi, sotsiologik mulkining bajarilishini nazorat qiladi. Muassasasining ishlab chiqarish va moliyaviy xo’jalik faoliyatini nazorat qilib va bajariladigan xuquqqa ega bo’lgan boshqa tashkilotlar tomonidan manfaatdor tashkilotlarni jalb qilgan xamda 1 yilda 1 marotaba kompleks ravishda amalga oshiriladi. Maktabgacha ta’lim muassasalarining xarakat smetalari muassasani saqlashga mo’ljallangan mablag’ining xajmi qaysi maksadga sarflanishi va kvartallar bo’yicha taqsimlanishi belgilab beradigan asosiy xujjat xisoblanadi. Ana shu smetaga asoslanib byudjetga bolalar muassasasining moliyaviy extiyoji uchun pul ajratish ko’zda tutiladi va mablag’ ajratiladi.

Bilet – 97