1-Laboratoriya mashg„ulot. Yurak ishi va muskullarini fiziologik xossalari. 1-ish: Elektrokardiografiya

---

1-Laboratoriya mashg„ulot.
Yurak ishi va muskullarini fiziologik xossalari.
1-ish: Elektrokardiografiya
Nazariy tushuncha
.
EKGni olishning bir kancha usullari taklif kilingan, ulardan 
ko‗prok uchta, standart deb ataluvchi usullardan foydalaniladi: Sog‗lom 
kishining standart usullar bilan yozib olingan EKG sida P,Q,R,S va T tishlari 
ajratiladi. R tishi bulmalarning kuzgalganini ifodalaydi, u o‗ng va chap 
bo‗lmachalar qo‗zg‗alganda hosil bo‗luvchi elektr potentsiallarning algebraik 
yig‗indisidir. QRST kompleksi korinchalar qo‗zg‗alishi munosabati bilan elektr 
potentsiallarning o‗zgarishlarini ifodalaydi. Bunda QRS tishlari qorinchalar 
qo‗zg‗alishining boshlang‗ich qismini, T tishi esa uning oxirgi qismini ta`riflaydi. 
R-Q oraligi qo‗zg‗alishning bo‗lmadan qorinchaga o‗tishi uchun zarur vaqtni 
ko‗rsatadi. T tishi repolyarizatsiya jarayoni, ya`ni qorinchalarning turli qismlarida 
qo‗zg‗alishning turli vaqtda yo‗qolishini va membrana potentsialining qayta 
tiklanishini aks ettiradi. Bu tish EKG ning eng o‗zgaruvchan qismidir. T tishi bilan 
undan keyingi R tishi oraligi yurakning umumiy pauzasi va kameralarning qonga 
nofaol to‗lishini ifodalaydi. Qorinchalar elektr sistolasi, ya`ni EKG dagi Q-T oraligi 
mexanik sistola vaqtiga teng. EKG yurakda qo‗zg‗alishni o‗tkazish qay tarzda
buzilganligini aniqlash imkonini beradi. Masalan, R-Q oraligi qo‗zg‗alishni
bo‗lmalardan qorinchalarga o‗tkazishga sarflanadigan vaqtni belgilaydi va 0,12-
0,18 s ga teng bo‗lishi kerak. 
Ishning maqsadi:
Yurak biopotentsialini qayd qilish. 
Ish anjomlari
:
Elektrokardiograf, osh tuzi eritmasi, elektrodlar, doka. Ish 
odamda olib boriladi. 
 Ishning borishi
:
Tekshiriluvchi kishi kushetkaga yotqizilib, qo‗lluari va 

---

oyoq-lariga osh tuzining eritmasiga botirib olingan doka qp‘yiladi. Uning o‗rniga 
maxsus gel‘ ishlatish ham mumkin. Elektrodlar mushaklarga va ko‗krak qafasi old 
devoriga joylashtirilgandan keyin EKG apparati elektr tokiga ulanida va uning ishga 
yaroqliligi 
tekshiriladi. Tegishli tezlik va amplitudaga qo‗yib standart, bir qutbli 
kuchaytirilgan va ko‗krak tarmoqlarida EKG yozib olinadi. Shundan so‗ng 
tekshiriluvchiga 15-20 marta o‗tirib turish tavsiya etiladi va qayta EKG tushiriladi. 
Har ikkala EKG taxlili baholanadi. (20-rasm) 
Topshiriq:
 
Yuklamadan oldingi va keyingi EKGda RR oralig‗ini hisoblang va 
baholang
2- ish. Yurak tonlarini eshitish
 Ish anjomlari:
fonendoskop. Tekshiruv odamda olib boriladi. 
Ishning borishi
:
Tekshiriluvchiga bel qismigacha echinish tavsiya qilinadi. 
Ko‗krak qafasi old devoridan palpatsiya usuli bilan yurak cho‗qqi turtkisi 
aniqlanadi. Shundan so‗ng yurakning mitral va aortal klapanlarini eshitish nuqtalari 
ko‗krak qafasini old devoridan aniqlanadi. Har bir talabani yuraki eshitib ko‗radi. 
Topshiriq: 
1 va 2 tonlarning farqiga e`tibor bering, yurak tonlarini hosil 
qiluvchi komponentlarini ayting va savollarga javob bering 
1. Kardiogramma deb nimaga aytiladi? 
2. Yurak tsikli deb nimaga aytiladi va qanday fazalardan tashkil topgan?