1-лаборатория иши

№ 
Davrlar  va     
yoshlar 
Har  bir  davrning  mazmun 
va mohiyati 
Bugungi  kunda 
   
  
1 
  
 
Go'daklik   
davri 
 (0-6  yos hgacha) 
Ona  maktabi.  Bu  davrda 
bolaning  s e zis h  organlarini 
o‗s ti-ris h, 
qabul 
qilis h, 
atrofdagi 
dunyo 
bilan 
tanis htiris h  kabilarga  e ‘tibor 
be riladi.  Ona  e s a  bolada 
axloqiy 
tarbiyaning 
as os larini, 
to‗g‗rilik, 
haqqoniylik,  me hnatni s e vish, 
quloq 
s olis hga 
o'rgatis hi 
ke rak.  Ona  maktabi  bog'cha 
yos hidagi 
bola 
tarbiyas ini 
ko‗zda tutadi. 
 
Oila  va  maktabgacha 
tarbiya 
muas s as alari 
hamkorligida 
kichkin- 
toylarga  ta‘lim  va  taitoiya 
be ris hni  amalga  os hiris h 
ko'zda tutiladi. 
 
   
2 
 
Bolalik davri 
 (6-12 yos hgacha) 
Bos hlang'ich maktab yoki 
ona  tili  xalq  maktabi.  Bunda 
o‗quvchi  (bola)  e s da  s aqlas h, 
s o‗zlas h,  yozis h  ko‗nikmas ini 
e gallas hi, 
ge ome triya, 
M aktab  ta‘Iimi  va  tar- 
biyas i orqali yozis h, o‗qis h, 
xotirada  s aqlas h,  o‗z  ona 
tili 
as os larini 
e gallas h, 
mate matik  tus hunchalarni 

---

 
174 
ge ografiya,  tabiyot  fanlarini 
o'rganis hi lozim. 
o'rga-  nis h,  tabiatga  doir 
tus hunchalarga  e ga  bo'lis h 
ko‗zda tutiladi. 
    
   
3 
 
0‗smirlik  davri 
(12-18 yos hgacha) 
«Lotin 
maktab»i 
yoki 
gimnaziya. 
Bu 
o‗quv 
yurtining  vazifas i  va  bola 
tus hunchas ini, 
tafakkur 
qobiliyatini 
o‗stirishdan 
iborat  bo‗lib,  unda  klassik 
tillar, 
tabiiyot 
bilimlari, 
axloq,  xudogo‗ylik  o‗qitilishi 
ke rak. 
Bu  umumiy  o‗rta  ta‘lim 
(5-9-s inflari) 
va 
o'rta 
maxs us , kas b-hunar ta‘Iimi 
davriga 
to‗g‗ri 
ke ladi. 
Bunda 
bolalarning 
inte lle ktual 
jadal 
rivoj- 
lanishi,  ma‘lum  yo‗na-  lish 
bo‗yicha 
bilimlami 
chuqurlas htiris h, 
biror 
yoki  bir  ne cha  zamonaviy 
kasbni  e gallashlari  ko‗zda 
tutiladi. 
 
  
4 
 
Ye tuklik 
davri 
(18-24 yos hgacha) 
Unive rs ite t yoki 
akade miya. Bu o‗quv yurtlari 
o‗quv- chining  irodas i, 
s haxs ini bir  butun  o‗s tiris hi 
ke rak. 
Bitta  s oha  doiras ida 
aniq  yo'nalis hlar  bo'yicha 
oliy  ma‘lumot  olis h  davri 
(bakalavriat  va  magis tra- 
tura) 
raqobatbardos h, 
yuqori  malakali  kadr bo'lib 
e tis his h davri. 
 
 Komenskiy  bolalar  o‗yinining  ta‘limiy  ahamiyatini  qayd  qilar  ekan,  o‗yin  vaqtida  aql  nima 
bilandir  band bo'lishini  va hatto  ko‗pincha  o‗tkirlashishini  ta‘kidlaydi. 
Komenskiy  ilk  yoshlik  davrlaridan  boshlab  bolalarni  faoliyat  ko‗rsatishga  intilish,  rostgo‗ylik, 
mardlik,  tartiblilik,  xushmuo-  malalik,  kattalarga  hurmatda  bo‗lish  fazilatlarini  tarbiyalashni 
maslahat  beradi. 
    U bolalarda  mehnatga  muhabbat  va  mehnat  qilish  odatini  tarbiyalashga  ko‗p e‘tibor  beradi. 
Uningcha,  mehnat  bolalaming  kuchi  etadigan  va  ulaming  o‗yin  faoliyati  bilan  puxta  bog‗langan 
bo‗lishi  kerak.  Komenskiy  oqilona  nasihatni,  xatti-harakatni,  mashq  qiidirishni,  shuningdek, 
kattalar-  ning  ijobiy  namuna  bolishini  axloqiy  tarbiya  vositalari,  deb hisoblaydi. 
     U bolalarda  mehnatga  muhabbat  va  mehnat  qilish  odatini  tarbiyalashga  ko‗p e‘tibor  beradi. 
Uningcha,  mehnat  bolalaming  kuchi  etadigan  va  ulaming  o‗yin  faoliyati  bilan  puxta  bog‗langan 
bo‗lishi  kerak.  Komenskiy  oqilona  nasihatni,  xatti-harakatni,  mashq  qiidirishni,  shuningdek, 
kattalar-  ning  ijobiy  namuna  bolishini  axloqiy  tarbiya  vositalari,  deb hisoblaydi. 
Ko‗rinib  turibdiki,  Komenskiy  bu  fikrlari  bilan  asosan  mak-  tabgacha  tarbiya  yoshidagi  bolada 
tevarak-atrofdagi  narsalar  va  tabiat  hodisalarini  kuzatish  yo‗li  orqali  ular  to‗g‗risida  dastlabki 
tasavvurlarni  hosil  qilishni  nazarda  tutadi. 
5.    Ya.A.Komenskiyning  pedagogik  tizimining  Pedagogika  fani  taraqqiyotidagi  ahamiyati