|
11-AMALIY MASHG’ULOT
SUNIY TOLALI GAZLAMALAR ASSORTIMENTI BILAN TANISHISH
Ishdan maqsad:
Sun’iy va sintetik charmlar (yumshoq sun’iy charmlar) keng ko‘lamda kiyimlar tikishda ishlatiladigan materiallardir. Bu materiallar kompleks xossalariga ega bo‘lganligi uchun ulardan tayyorlangan kiyimlarning ekspluatatsion xossalari yuqori bo‘ladi.
Topshiriqlar:
Mexanik xossalari, shakl qabul qilishi va gigiyenik xususiyatlari qoniqarli bo‘lgan to‘qimachilik materiallarining suvga chidamlilik va ishqalanishga qarshiligi yuqori polimer plyonkasi bilan qo‘shilishidan tabiiy charmni eslatuvchi material hosil bo‘ladi. Shu sababli bu guruh materiallari nomi sun’iy charmlardir.
Sun’iy charmlar yumshoq plastik asos bilan polimer parda orasidagi bog‘lanishi yuqori, kiyim shaklini uzoq muddatda yaxshi saqlay oladigan, yaxshi buramalar hosil qiluvchi, zamonaviy uskunalar yordamida bichiluvchi bo‘lishi kerak. Kiyim uchun mo‘ljallangan sun’iy charmlarning gigiyenik xossalari alohida ahamiyatga ega. Ularning issiqlik o‘tkazishi minimal, gigroskopikligi, havo o‘tkazuvchanligi va bug‘ o‘tkazuvchanligi yuqori bo‘lishi kerak.
Sanoat ishlab chiqaradigan sun’iy charmlar bir qatlamli va ko‘p qatlamli bo‘lib, ularning asosi gazmoldan, noto‘qima materialdan va trikotajdan tayyorlanishi mumkin.
Sun’iy charm asosi sifatida ko‘proq gazmollardan foydalaniladi. Paxta tolali gazmollardan 2 va 3 qatlamli kirza, moleskin AST-28 va boshqalar ishlatiladi. Bu gazmollar yuza zichligi 200 g/m2 dan ortiq, mustahkamligi 700 N dan ortiq, silliq yuzali va to‘quvchilik defektlari minimal bo‘lishi kerak. Gazmol asoslari kamchiligiga ular xossalarining anizotropligi, kam cho‘ziluvchanligi va shakl qabul qilishining yetarli emasligi va nihoyat ko‘p sonli egilishlarga chidamsizligi kiradi.
Trikotaj asoslar yengil shakl qabul qiladi, lekin shaklni saqlash qobiliyati past.
Noto‘qima matolardan tayyorlangan asoslar sun’iy charmlar uchun keng tarqalgan materiallardan hisoblanadi. Chunki, ularning cho‘ziluvchanligi, izotropligi, mustahkamligi yetarli darajadadir. Yana bir perspektiv material bu kollagen tolalaridan tayyorlangan asosdir, chunki kollagen tolalaridan tayyorlangan materiallarining gigiyenik hususiyatlari yuqori.
Asosga maxsus eritma bilan ishlov berish ustida polimer kompozisiyasidan qoplama hosil qilishdan maqsad sun’iy charmning mexaniq gigiyenik va estetik hossalarining kompleks ravishda tabiiy charm hossalariga yaqinlashtirishdan iboratdir.
Kiyimlar uchun ishlatiladigan sun’iy charmlar polimer qatlamini olish uchun kauchuklardan, polivinilxloriddan va poliuretandan foydalaniladi.
Tashqi ko‘rinishi chiroyli, tashqi mexanik ta’sirlarga chidamli, yorug‘lik va issiqlik ta’siriga uzoq muddatda chidamlik pardozlash
qatlamlari uchun poliakrilat, poliamid laklari, termoplastik poliuretan eritmalari va turli sopolimerlar ishlatiladi.
Sun’iy charm ishlab chiqarish texnologik jarayonlari quyidagilardan iborat: asos va ishlov beruvchi eritmalarni tayyorlash, asosga eritma bilan ishlov berish (asosni shimdirish), polimer qatlamini quyish va pardozlash.
Asosni tayyorlash deb, materialni tozalash, uni bo‘yash va kesmalarini tikishga aytiladi.
Asosni shimdirish uchun uni eritma to‘ldirilgan vannadan o‘tkazish, kompozisiyani bir necha vallar yordamida asosga berish, pichoqli raklya va surtuvchi kalandrlar yordamida shimdirish usullari mavjuddir.
Shunday qilib, tayyorlangan asos navbatdagi jarayonlarga o‘tkaziladi. Polimer qatlamini hosil qilish jarayonlari turli sxemalar bo‘yicha kechadi. Kauchuk qatlamli elastik sun’iy charmlar vulkanizasiyalaniladi.
PVX qatlamli charmlarning polimer qatlami turli usullar bilan hosil qilinadi. Vinil sun’iy ishlab chiqaruvchi oqim chiziqlarida (potok liniyalarida) PVX massasi surtilgan gazmol isitiladi, ko‘zgusimon yoki naqshdor kalandrlardan o‘tkazilib presslanadi, sovutiladi va o‘ramlarga o‘raladi.
G‘ovakli-monolit vinil sun’iy charm ikki bosqichda ishlab chiqariladi. Avval PVX pastani g‘ovak hosil qiluvchi modda bilan asosga surtiladi va dastlabki termo ishlov beriladi. So‘ngra monolit pasta qatlami yuritilib asosiy yuqori haroratli termo ishlov beriladi.
Zamshasimon vinil sun’iy charmini elektroflakatsiya usuli bilan ishlab chiqariladi. Termo ishlov berilgan polivinilxlorid (PVX) pastali asos ustiga maxsus yelim surtiladi. Elektrostatik maydon ostida asos ustiga sun’iy tuklar (kalta qilib kesilgan viskoza yoki kapron tolalari) sochiladi. Elektr maydoni ta’siridan tolalar vertikal holda asos ustiga sanchilib, sun’iy tuk qatlamini hosil qiladilar, natijada sun’iy zamsha hosil bo‘ladi.
Sanoatda ishlab chiqarilayotgan sun’iy charmlardan bir necha turlari kiyimlar uchun mo‘ljallangan.
PVX sun’iy charmlari g‘ovakli, monolit yoki g‘ovakli-monolit qatlamli bo‘lib gazmol, trikotaj asoslarda ishlab chiqilmoqda. Asos
sifatida ishlatiluvchi gazmol va trikotaj polotnolari yumshoq, elastik strukturasining yuqori darajada harakatlanuvchanligi bilan xarakterlanadi. PVX qatlamining qalinligi 0,1 dan 2 mm gacha bo‘lishi kerak.
Viniluretan sun’iy charmi — TR kiyimlik sovuqda chidamliligi past 0 °C dan past haroratda ekspluatasiya qilish tavsiya qilinmaydi. Paxta-lavsan yoki kapronasetatli trikotaj polotnosi teskari tomoniga PVX va poliuretan qatlami yopishtiriladi. Rangi turli yaltiroq, yarim yaltiroq va xira yuzali, tekis va naqshli bo‘ladi. Bahorgi, kuzgi assortimentli palto, kurtkalarga mo‘ljallangan.
Vinil sun’iy charm — «Tair» T. G‘ovakli PVX va poliuretan qatlamli charm bo‘lib, sun’iy mo‘ynaning orqa tomoniga polimer qatlami surtilgan. Ekspluatasiya xarorati 0 °C dan past emas. Bahorgi, kuzgi kiyimlar uchun mo‘ljallangan.
Elasto — sun’iy charmlarning gazmol asosga kauchuk qatlamini yopishtirib olinadi. Elasto sun’iy charm — TR g‘ovakli kiyimlik. Maxsus maqsadlarga mo‘ljallangan. Trikotaj polotnoda g‘ovakli qatlam kauchuklardan hosil qilinadi. Kauchuklardan karboksilatlar va o‘rin olgan kauchuklar tizimidagi kauchuklar ishlatiladi. Rangi qora, silliq va naqshlar bo‘ladi. Qoplamaning gigiyenik hossalari yuqoridir. Bug‘ o‘tkazuvchanligi 1,8 mg/(sm2 soat) dan kam emas, havo o‘tkazuvchanligi 0,4 sm3/(sm2 soat) dan kam emas.
Elasto sun’iy charm — T moy benzinga chidamli. Paxta tolali diagonal gazmol asosli bir tomoniga lateks yuritilgan charm. Yuza zichligi 450 g/m2.
Uretan sun’iy charmlar gazmol trikotaj asosga poliuretan kompozisiyasi yuritilib olinuvchi charmlardir. Uretan sun’iy charm — TR kiyimlik. Harorat 10 °C dan past bo‘lmaganda ekspluatasiya qilinuvchi ustki kiyimlarga mo‘ljallangan material. Turli ranglarda, yaltiroq, yarim yaltiroq va xira yuzali naqshli va naqshsiz ko‘rinishida ishlab chiqariladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
