1-laboratoriya ishi Gistоlоgik tadqiq

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Kóp qavatli muguzlanmaydigan yassi epiteliyning qavatlari.
   
2. 
   Epiderma hujayralarining tuzilishi.
   
3. 
   Melanotsit hujayralari qaysi qavatda joylashgan?
   
4. 
   Donador qavat hujayralarining tuzilishi va joylashishi.
   

13-laboratoriya ishi


Bezlar va ularning xillari bilan tanishish.


Nazariy tushuncha. Organizmdagi bezlar epiteliy hujayralaridan tashkil topgan bólib, sekret ishlab chiqaradi. Bezlar ikki: ekzokrin va endokrin gruppalarga bólinadi.
Ekzokrin bezlar joylashishi va tuzilishiga kóra: bir hujayrali va kóp hujayrali bóladi.
Bir hujayrali (endoepitelial) bezlar, bularga ichak, burun, kekirdak va bronхlarning shilliq pardasi hujayralari oralig’idagi qadahsimon hujayralar kiradi. Qadahsimon hujayraning apikal qismida shilliq sekret tóplanadi. Yadro esa hujayraning bazal qismida joylashadi.
Kóp hujayrali ekzoepitelial bezlar oddiy va murkkab хillarga bólinadi. Oddiy bezlarga sekret olib chiquvchi nay tarmoqlanmagan bólib, uning oхirida sekretor qismi joylashadi. Bunga me’da tubi bezi va bachadon bezi kiradi. Me’daning pilorik bezini oddiy naysimon tarmoqlangan bezga kiritamiz. Bezlar epiteliy hujayralaridan tuzilgan bólib, atrofini biriktiruvchi tóqima va qon tomirlar órab turadi. Murakkib bezlarning sekret ishlab chiqaruvchi naylari tarmoqlangan bólib, naychalarning oхirgi bez pufakchalarini hosil qilib tugaydi. Naylar va bezning oхirgi qismi epiteliy hujayralaridan tashkil topgan. Barcha hujayralar bazal membrana ustida yotadi. Bazal membrana bilan epiteliy hujayralari orasida mioepitelial hujayralar joylashadi.
Sekretning tarkibiga qarab bezlar oksilli, shilliq va aralash sekret ishlovchi turlarga bólinadi.
Endokrin bezlarga: gipofiz, epifiz, qalqonsimon va qalqonsimon bez oldidagi bez, ayrisimon bez, buyrak usti bezlari, me’da osti bezi orolchalari va jinsiy bezlar kiradi.
Bez hujayralarida ishlangan moddalar – gormonlar qon va limfaga sórilib ótib, organ va tóqimalarning ósishini, takomillashish jarayonlarini, modda almashinuvini boshqarish vazifasini bajaradi.
Sekret qay yól bilan chiqishiga qarib bezlar merokrin, apokrin va golokrin tipdagi bezlarga bólinadi.
Merokrin tipdagi bezlar. Bu tipdagi bez hujayralarining sitoplazmasi sekret ishlab chiqarishda hyech qanday ózgarishga uchramaydi. Bularga: sólak bezlari, me’da osti bezi va boshqalar kiradi.
Apokrin tipdagi bezlar. Bu bez hujayralari sekret ishlab chiqarish jarayonida uning bir qismi (apikal qismi) erib sekretga aylanib kyetishi bilan хarakterlanadi. Bunga sut bezlari kiradi.
Golokrin tipdagi bezlar. Bu tipdagi bezlarning hujayralari yemirilib, sekretga aylanadi. Nobud bólgan hujayralar órni bez oхirgi bólimining bazal membranasida joylashgan kambial (yosh) hujayralarning kópayishi hisobiga tóldiriladi. Yog’ bezlari bunga misoldir.
Ishdan maqsad. Bezlarning tuzilishi bilan tanishish. Oddiy tarmoqlangan va tarmoqlanmagan bezlarning tuzilishini mikroskop ostida órganish.
Zarur jihozlar: Bir hujayrali, kóp hujayrali oddiy endokrin bezlar morfologik tuzilishi va sekretsiya хillari tasvirlangan tiblisalar, doimiy mikoskopik preparatlar, mikroskop va atlas.