1-Labaratoriya ishi Mavzu: Bir nechata svetodiodlar bilan ishlash va paykasiz maket platalari bilan ishlash. Bajardi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

“Multimedia asoslari” kafedrasi

“Robototexnika” fanidan

1-Labaratoriya ishi
Mavzu: Bir nechata svetodiodlar bilan ishlash va paykasiz maket platalari bilan ishlash.


Bajardi: 222-17 MTo’ guruh talabasi I.Kamoliddinov

Toshkent – 2020

Ishdan maqsad: Svetodiodlar bilan va paykasiz maket platalarini arduino qurilmasiga ulab svetodiod yordamida qurilma yasash.


Nazariy ma’lumotlar
Yorug’lik diodi haqida ma’lumot.
Yorituvchi diodlar (LED) - har qanday elektron do'konida mavjud bo'lgan rangli chiroqlar zamonaviy jamiyatda keng tarqalgan. Ular stereolarda, avtomobil panellarida va mikroto'lqinli pechlardagi ko'rsatkich chiroqlari, soatlardagi raqamli displeylar, raqamli soatlar va hisoblagichlarda uchraydi. LED'lar shuningdek, masofadan boshqarish pultlari kabi qisqa masofali optik signal uzatish uchun telekommunikatsiya dasturlarida qo’l keladi. 

1.1-rasm. Led chiroqlar.
Chiroqlar, aslida, energiya manbaiga bog'langan simlardir. Ular nurni chiqaradi va uning issiqlik energiyasini nur shaklida o'chiradi. Boshqa tomondan, LED, issiqlik ishlab chiqarish o'rniga, elektron qo'zg'alish orqali yorug'lik chiqaradi. Ular "yoqilganda", elektronlar yuqori elektron zichlikli hududdan past elektron zichlikka ega bo'lgan hududga o'tishadi. Elektronlarning bu harakati nurning chiqishi bilan birga keladi. Qatlamlar orasidagi chegara bo'ylab o'tib ketadigan elektronlar qanchalik ko'proq bo'lsa, yorug'roq bo’ladi. Elektroluminesans deb nomlanuvchi ushbu hodisa 1907 yilgacha kuzatilgan.

1.2-rasm. RGB led diodning standart o’lchamlari.
Birinchi LED lar bugungi kundagi kabi foydali emas. Ko'pincha, ular faqat suyuq azot (-104 daraja Rarengeyt yoki -77 daraja Tselsi) yoki undan pastda ishlaydi va faqat bir necha soat ichida yonib ketadi. Ular juda samarasiz bo'lib, juda kam nur ishlab chiqarardi. Bu muammolarning barchasi 1950 va 1960 yillarda tegishli materiallarni ishlab chiqarish uchun ishonchli texnikaning etishmasligi bilan izohlanishi mumkin va buning natijasida ular ishlab chiqarilgan qurilmalar kam edi. Materiallar takomillashtirilganda, texnologiyaning boshqa yutuqlari kuzatildi: asboblarni elektron shaklda ulash, diodani kengaytirish, ularni yanada yorqinroq qilish va ko'proq ranglarni ishlab chiqarish usullari. LED yoritgichi: yorug'lik chiqaradigan diyotlar (LEDlar) haqida hamma narsa Yarimo'tkazgichli gofralarni ishlab chiqarish uchun gallium, marsenik va / yoki fosforni dastlab kameraga birlashtirib, eritma ichiga solib qo'yiladi. Xona ichidagi bosimli gazga qochish uchun ular ko'pincha suyuqlik borli oksidli qatlam bilan qoplangan. Keyinchalik, bir novda solinadi va asta-sekin chiqariladi. Eritma sovutiladi va chuqurning oxirida kristallashadi, chunki u xonadan uzoqroq, silindrsimon kristalli ingot hosil qiladi. So'ngra ingot gofrirovka qilingan.

1.3-rasm. Led diodning ichki tuzulishi.


Ishni bajarish:
Ishni bajarishda tinkercard.com platformasidan foydalanamiz.

1.4-rasm. Tinkercard.com platformasining Circuits sahifasi.
Kerakli qurilmalar:

1. 
   Arduino qurilmasi
   
2. 
   Breadbord ( paykasiz maket )
   
3. 
   Svetodiodlar ( LED )
   

1.5-rasm. Arduino qurilmasi.



1.6-rasm. Breadbord ( paykasiz maket ).

1.7-rasm. Svetodiodlar ( LED ).
Ulash tartibi:

1.8-rasm. Qurilmani ulash jarayoni.
Ulash pinlari 13-6 oralig’da. Qizil ledlar toq pinlarga (13, 11,…) yashil ledlar juft pinlarga ( 12, 10,… ) ulangan. Ledning kalta oyoqchasini GND piniga ulanadi va dastur kodini yozib ishga tushiriladi.

1.9-rasm. Qurilmani ishlash jarayoni.
Dastur kodi:
void setup()
{
pinMode(13, OUTPUT); // Breadbord dagi 1-ledni pin 13 ga ulash
pinMode(11, OUTPUT); // Breadbord dagi 2-ledni pin 13 ga ulash
pinMode(9, OUTPUT); // Breadbord dagi 3-ledni pin 13 ga ulash
pinMode(7, OUTPUT); // Breadbord dagi 4-ledni pin 13 ga ulash
pinMode(12, OUTPUT); // Breadbord dagi 5-ledni pin 13 ga ulash
pinMode(10, OUTPUT); // Breadbord dagi 6-ledni pin 13 ga ulash
}


void loop()
{
digitalWrite(13, HIGH);
delay(200); // 200 millisekun yonib turishini kutish
digitalWrite(13, LOW);
delay(200); // 200 millisekun LOW holatini kutish
digitalWrite(11, HIGH);
delay(200); // 200 millisekun yonib turishini kutish
digitalWrite(11, LOW);
delay(200); // 200 millisekun LOW holatini kutish
digitalWrite(9, HIGH);
delay(200); // 200 millisekun yonib turishini kutish
digitalWrite(9, LOW);
delay(200); // 200 millisekun LOW holatini kutish
digitalWrite(12, HIGH);
delay(200); // 200 millisekun yonib turishini kutish
digitalWrite(12, LOW);
delay(200); // 200 millisekun LOW holatini kutish
digitalWrite(10, HIGH);
delay(200); // 200 millisekun yonib turishini kutish)
digitalWrite(10, LOW);
delay(200); // 200 millisekun LOW holatini kutish
delay(200); // 200 millisekun LOW holatini kutish
delay(200); // 200 millisekun LOW holatini kutish
}