1. kvant fizikasining paydo bo‘lishi va rivojlanishi

Orbital kvant son tushunchasi fanga 1916 yilda A.I.Zommerfeld tomonidan kiritilgan. Orbital kvant soni (ℓ) elektron orbitalning shaklini tasvirlaydi. ℓ ning qiymati 0 dan ( n = 1) ga qadar bo’lishi mumkin. Uning qiymatlari lotin alfavitining kichik harflari bilan ko’rsatiladi:

ℓ ning qiymatlari 0, 1, 2, 3, 4, 5… bo’lganda harf belgisi, mos ravishda, s, p, d, f, g … h bo’ladi.

Orbital kvant sonlari bilan farq qiladigan elektronlar energiyalari bilan ham o’zaro farqlanadi, chunki elektronning energiyasi n va ℓ qiymatlariga bog’liqdir. Ayni qavatdagi elektronning orbital kvant soni qanchalik katta bo’lsa, uning energiyasi shunchalik katta qiymatga ega bo’ladi.

Elektron orbitallarning fazodagi vaziyatini harakterlash uchun magnit kvant son (m) kiritilgan; uning qiymatlari - ℓ dan + ℓ gacha bo’la oladi; nol xam bulishi mumkin, m ayni energetik kobikda necha xil orbital bor ekanligini orbitallarning shaklini ko’rsatadi, masalan, birinchi kavatda faqat bir hil s orbital bo’ladi (m = 0), ikkinchi qavatda bitta s orbital (m = 0), uchta р orbital (m = -1; 0; +1; ) bordir. Uchinchi qavatda bitta S orbital uchta р orbital (m = -0; -1; +1) va beshta d orbital (m = -2; 0; -1; +1 ; +2; ) bordir.

To’rtinchi kvant son – spin kvant son m_s harflari bilan belgilanadi. Ilgari vaqtlarda uni elektronning o’z o’qi atrofida aylanishini harakterlovchi kvant son deb aytilar edi, endilikda ms ni mahsus kvant – mexanik miqdor deb qaraladi. Uning son qiymatlari + va - bo’lishi mumkin. Bu ikki qiymat orasidagi ayirma ga teng. Musbat yoki manfiy spin son qiymati spinning harakat yo’nalishiga bog’lik. Spin tufayli ayni qobiqchaga joylashishi mumkin bo’lgan elektronlarning maksimal soni orbitallarning sonidan 2 marta ko’p bo’ladi.