1. Kompaniyada xususiy kapitalning iqtisodiy ahamiyati. Kompaniyada xususiy kapitalning tarkibi va uning shakllantirish manbalari tahlili

3-rasm. Xususiy kapitalning shakllanish manbalari.⁸

Xususiy kapitalning shakllanish manbalari yuqoridagi rasmda ko’rsatilganidek 2 guruhga bo'linadi:

1. 
   Ichki manbalar.
   
2. 
   Tashqi manbalar.
   

Ichki manbalarga kiruvchi korxona ixtiyorida qolgan foyda haqida to'xtaladigan bo'lsak, biz bilamizki har qanday korxona moliyaviy kalendar yili davomida ma'lum bir miqdorda foydaga ega bo'ladi va bu foydani bir qismini kompaniya uchun saqlab qoyish orqali uning xususiy kapitalini orttiradi.

Foydalanilgan asosiy vosita va nomoddiy aktivlar amortizatsiyasini qoplash uchun mablag' ajratiladi bu o'z navbatida xususiy kapitalga ta'sir qiladi, uni oshishiga yoki saqlanib qolishiga sabab boladi.

Tashqi manbalar sifatida keltirilgan misollarning ichida qo'shimcha aksionerlik kapitalini jalb qilish tashqi manbalar ichida asosiylaridan biri hisoblanadi.

Grantlar deganda ijtimоiy хususiyatgа egа mаqsаdlаr, iqtisоdiyotni rivоjlаntirish, ilmiy-tехnik vа innоvаtsiоn dаsturlаrni bаjаrish uchun Hukumаt, nоdаvlаt, хоrijiy hаmdа хаlqаrо tаshkilоtlаr vа jаmg’аrmаlаr tоmоnidаn ko’rsаtilаdigаn tеkin, gumаnitаr yoki mоddiy-tехnik mаblаg’lаr tushunilаdi.

Subsidiyalar – bu korxonaga uning faoliyatini rivojlantirish maqsadida ma’lum bir shartlarga ko’ra davlat tomonidan pul va moddiy aktivlar bilan berilgan yordam summasi. Shu bilan birgalikda subsidiya va grantlar turli nodavlat, xalqaro tashkilotlar va jamg'armalar tomonidan muhim dasturlarni amalga oshirish uchun korxonalar tomonidan taqdim etilishi mumkin.

A’zolik badallari – bu jamiyatning ta’sis hujjatlariga muvofiq belgilangan a’zolik badallari summasi. Yig’ilgan a’zolik badallari jamiyatning faoliyatini rivojlantirishga sarflanadi. Jamiyat tugatilganda to‘plangan a’zolik badallari uning qarzlarini qoplashga yo’naltiriladi.