1. Kommunikatsion jarayoni. Telekommunikatsion aloqa vositalari. Axborot-kutubxonalarda aloqa vositalari

M odem – bu qurilmaning nomi ikki so‘z birikmasi (modulator va demodulator)dan tashkil topgan.

Modem uzatilayotgan va qabul qilinayotgan ma’lumotlarni modullashtirish va demodullashtirish vazifalarini bajaradi.

83- rasm. Modem Signallarni modullashtirish deganda, signalni uzoq masofag

uzatish uchun uning shaklini almashtirishni tushunamiz. Elektron impulslar dastlab modemda tovush chastotasiga aylantiriladi, so‘ngra telefon tarmog‘i orqali uzatiladi. Signallar qabul qilinayotganida, bu tovushli signallar modem yordamida kompyuterga moslab ikkilik elektr impulslari ketma-ketligi shaklida o‘zgartiriladi. Bir kompyuterdan ikkinchisiga axborot uzatilayotganida, raqamli impulslar ikki marta o‘zgartiriladi: avval tovushli signal (modullashtirish) ko‘rinishiga, so‘ngra tovushli signallar ikkilik impulslari (demodullashtirish)ga o‘zgartiriladi. Turli modemlar ma’lumotlarni uzatish tezligi, ma’lumotlarni uzatish uzoqligi va intellektual qobiliyatlariga qarab bir-biridan farqlanadi. Oddiy modemlar o‘zining sodda funksiyasi modullashtirish va demodullashtirishni bajaradi.

Boshqa murakkabroq modemlar o‘z dasturiy ta’minotiga ega bo‘lib, bir qator qo‘shimcha funksiyalarni bajarishga qodir:

• 
  telefon raqamlarini avtomatik terish;
  
• 
  ma’lumotlar uzatish tezligini avtomatik boshqarish va boshqalar.
  

B a’zi bir modemlar ma’lumotlarni bir yo‘nalishda uzatishi yoki qabul qilishi (simpleks rejim) mumkin, boshqalari esa ikki yo‘nalishda ham (poludupleks rejim) ishlay oladi. Modemlar konstruksiyasiga ko‘ra tashqi qurilma sifatida bo‘lishi yoki 84- rasm. Flesh modem. kompyuter ichiga o‘rnatilgan bo‘lishi mumkin. Undan tashqari, bugungi kunda simsiz ishlaydigan flesh modemlar ham mavjud bo‘lib, ular ma’lum bir masofada axborotlarni bir nuqtadan ikkinchi nuqtaga uzatish qobiliyatiga ega.

Axborot texnologiyasi boshqa har qanday texiologiyalar kabi quyidagi talab-. larga javob berishi kerak:

• 
  axborotga ishlov berishning barcha jarayonini bosqichlar (fazalar), operatsiyalar, amallarga bo‘lishning yuqori darajasini ta’minlash;
  
• 
  maqsadga erishish uchun zarur bo‘lgan elementlarning barcha to‘plamini ishga solish;
  
• 
  doimiy xarakterga ega bo‘lish. Texnologik jarayonning bosqichlari, amallari va operatsiyalari standartlashtirilgan va unifikatsiyalashtirilgan bo‘lishi mumkin, bu axborot jarayonlarini maq sadli boshqarishni samarali amalga oshirish imkonini beradi.