1. Kirish. Kompyuterning apparat dasturiy ta’minoti va operatsion tizimlar. Key Point

1.1-rasm. Kompyuterning apparat ta’minoti komponentalari
1.2.1. Markaziy protsessor bloki.
Markaziy protsessor bloki (MPB) – kompyuterning asosi hisoblanadi. U xotiradan ko`rsatmalarni qabul qiladi va uni bajaradi. MPB odatda ikki komponentadan tashkil topgan bo`ladi: nazorat bloki va arifmetik/mantiqiy bloki. Nazorat bloki boshqa komponentalarning harakatlarini belgilab beradi va nazorat qiladi. Arifmetik/mantiqiy bloki esa raqamlarni hisoblash operatsiyalari (qo`shish, ayirish, ko`paytirish va bo`lish)ni va mantiqiy operatsiyalar (taqqoslashlar)ni amalga oshiradi.
Hozirgi MPBlar ma’lumotlarni qayta ishlashga mo`ljallangan, “tranzistorlar” deb nomlanuvchi, millionlab juda mayda elektron svitchlardan tashkil topgan kremniy yarimo`tkazgichli chiplar ustida qurilmoqda.
Har bir kompyuter elektron pulslarning o`zgarmas tezlikdagi pulslar sonini hisoblovchi ichki vaqt mexanizmiga ega. Pulslar operatsiyalar ketma-ketligini tartiblash va nazoat qilishda qo`llaniladi. Kattaroq soat tezlik ma’lum vaqt davomida ko`proq ko`rsatmalar berish imkonini yaratadi. Bu soat tezlik gers (Gs)larda o`lchanadi. Bunda 1 gers sekundiga 1puls o`tkazilishi bilan baholanadi. 1990-yillarda ishlab chiqarilgan kompyuterlarning soat tezligi megagersga teng bo`lgan. Keyinchalik MPBlar takomillashtirib borilgan va hozirda ularning soat tezliklari gigagers (GGs)ga teng. Intelning eng yangi protsessorlari 3 GGs atrofidagi tezlikda ishlay oladi.