1. Kirish. Biokimyoning predmeti, vazifalari. Kirish

31. Mono, oligo va polisaxaridning strukturasi va xossasi. Monosaxaridlar – rangsiz, qattiq kristal moddalar, suvda osonlik bilan eriydi, ammo nopolyar erituvchilarda erimaydi. Odatda ularning hammasi shirin mazaga ega. Ularning molekulalari shoxlanmagan zanjirni hosil qiladigan 2-tadan 7-tagacha karbon atomlarini tutadi. Molekulalaridagi karbon atomlarining soniga ko’ra monosaxaridlar bo’linadi: b i o z a l a r – (C2H4O2), t r i o z a l a r – (C3H6O3), t e t r o z a l a r – (C4H8O4), p e n t o z a l a r – (C5H10O5), g e k s o z a l a r – (C6H12O6) va g e p t o z a l a r (C7H14O7).Oligosaxaridlar – bu uncha ko’p bo’lmagan monosaxarid qoldiqlaridan tuzilgan uglevodlar. Eng keng tarqalgan oligosaxaridlar – bular disaxaridlar: saxaroza, laktoza va maltoza. Bular – rangsiz kristal moddalar, suvda yaxshi eriydi, shirin ta'mga ega.Glikozid bog’ juda muhim bog’ bo’lib, peptid bog’ oqsil strukturasi uchun qanchalik katta rol o’ynagani kabi, uglevod molekulalarini birlashtirib yirikroq uglevod molekulasini hosil qiladi.Polisaxaridlar–bu yuqori molekulali moddalar bo’lib molekulalari yuzlab va minglab monosaxaridlar va ularning hosilalarini qoldiqlaridan tuzilgan. Polisaxaridlarning kimyoviy tuzilishi amalda bir xil: chiziq shaklidagi yoki shohlangan bo’lib, ularning monomerlari o’zaro glyukozid-gidroksil bog'i bilan bog’langan. Polisaxaridlarni ikkita turga bo’lishadi – gomo va geteropolisaxaridlar. Birinchilarining molekulalari ko’pdan-ko’p bir xil monosaxarid qoldiqlaridan, ikkinchisi esa – bir necha xil monosaxarid qoldiqlaridan tuzilgan.Polisaxaridlar uglevodlarning zahira shakli bo’lib, ularning ikkita eng asosiy turlari qand (o’simliklarda mavjud) va glikogen (hayvonlarda uchraydi) hisoblanadi