1. Kirish. Biokimyoning predmeti, vazifalari. Kirish

13. Oqsil molekulasida amino-kislotalarning o’zaro bog’lanish usullari: peptid, ion, vodorod, disulfide, izopeptid efir, vander-vals, gidrofob va boshqa turdagi bog’lanishlar. Oqsillar tanamizdagi kichik mashinalar sifatida ko’rilishi mumkin bo’lsa ham, bizlar oqsillarning yirik, kompleks strukturasini ko’rib chiqishimiz kerak. Albatta, oqsillar aminokislotalar uglevodlar va yog’larga nisbatan kattaroq molekulalardir. Oqsillar strukturasi ularning birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi, to’rtlamchi va ba'zi hollarda beshlamchi strukturaga ega bo’lgan kompleksligi darajasi oshishi bilan tavsiflanishi mumkin. Oqsillar – bu o’zaro kovalent peptid bog’lari bilan bog’langan har xil aminokislotalarning geteropolimerlaridir. Kovalent peptid bog’i – bir aminokislotaning karboksil guruhi va ikkinchi aminokislotaning aminoguruhining o’zaro ta'sirida bir molekula suv ajralishi bilan hosil bo’ladi. Reaksiya natijasida hosil bo’lgan mahsulotni peptid deb ataladi. Ikkita aminokislota qoldig’idan tahkil topgan bo’lsa – dipeptid, uchtadan – t r i p e p t i d, to’rttadan – t e t r a p e p t i d, beshtadan – p e n t a p e p t i d, o’ntadan – d e k a p e p t i d deb ataladi. O’nglab, yuzlab minglab aminokislota qoldiqlaridan tuzilgan bo’lsa – oqsil molekulalarining p o l i p e p t i d z a n j i r i hosil bo’ladi.Polipeptid va oqsillarga xarakterli rangli reaksiya – bu b i u r e t reaksiyasi: oqsil yoki polipeptidning ishqoriy eritmasiga ozgina mis sulfatning kuchsiz eritmasidan qo’shilsa, binafsha rang hosil bo’ladi.Oqsillarning molekulalarini strukturasi murakkabligi va o’ziga xos tuzilishga ega. Oqsil molekulasining struktura tuzilishini to’rtta darajasini ajratadi: birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi va to’rtlamchi strukturalar