1. «Jarayonlar va qurilmalar» fanining mazmuni

71. Markazdan qochma tipdagi mashinalar. 
Bosimlar farqi, ventilyator, bosim, g‘ildirak, quvvat, turbokompressor, turbogazoduvka, vakum 
nasos, porshenli, rotorli, nasoslarni tanlash, afzalligi, kompressorlarni tanlash. 
72. 
Bug‘latish qurilmalarini ishlash prinsipi.
 
Bug‘latish, birlamchi bug‘, ikkilamchi bug‘, ekstra bug‘, bosim, markaziy sirkulyasiyalali, 
depressiya, bir korpusli, ko‘p korpusli, moddiy balans, issiqlik balans, tenglama. 
73. Suyuqlikning tezligi va sarfi. 
Truba diametri, Sarf, massaviy, xajmiy, Reynolds, tajriba, radius, Venturi, suyuqlikni oqishi, 
ishqalanish, maxaliy, tenglama., qovushqoqlik 
Reynolds rangli eritmalar yordamida suyuqlikning ikki xil - 
laminar 
va
 turbulent 
rejimda
bulishini anikladi. Tajriba kurilmasi 3.1-rasmda kursatilgan. Rezervuarda suvning satxi bir xil 
ushlab turiladi. Unga gorizontal shisha truba biriktirilgan. Shisha trubadagi okim xarakatini 
kuzatish uchun uning uki builab rangli suyuqlik yuboriladigan naycha urnatilgan 
Reynolds tajribasi
a) kurilma chizmasi, 
l
-rangli suyuqlnk yuboriladigan naycha, 2-suyuqlik tuldirilgan idish, 3-
suyuqlik okadigan truba, 4-suyuqlik
xarakatini rostlab turuvchi kran, b) trubadagi suyuqliknnng laminar xarakati, v) trubadagn 
suyuqlikning turbulent xarakati
Reynolds uz tajribalarida faqat tezlikni emas, balki trubaning diametri, suyuqlikning 
kovushokligi va zichligini uzgartirdi. Bu uzgaruvchan kattaliklar asosida Reynolg‘ds 
ulchamsiz kompleks keltirib chikardi, yaxni:
Gidravlik karshiliklarni xisoblash katta amaliy adamiyatga ega. Iukotilgan- bosimni bilmasdan 
nasos va kompressorlar yordamida suyuqlik va gazlarni uzatish uchun kerak bulgan energiya
sarfini xisoblash kiyin. Trubadan suyuqlik okayotganda ichki ishkalanish kuchi trubaning 
butun uzunligi buyicha mavjud bo‘ladi. Uning kattaligi suyuqlikning okish rejimiga (laminar,
turbulent) bog‘liq. Suyuqlik okimining xarakat yunalishi va tezligi uzgarganda u maxalliy 
karshiliklarga duch keladi. Trubadagi ventillar, tirsak, jumrak, toraygan xamda kengaygan
kismlar va xar xil tusiklar maxalliy qarshilik deyiladi (3.4-rasm). Truba va kanallarda ichki 
ishkalanish va maxalliy karshilik uchun yukotilgan bosim DarsiVeysbax tenglamasi orkali 
aniklanadi: