1. «Jarayonlar va qurilmalar» fanining mazmuni

64. Gidravlika asoslari. 
O`lchov birliklar, gidravlika, gidrostatika, gidrodinamika, suyuqlik, zichlik, og‘irlik, 
qovushqoqlik, issiqlik o‘tkazuvchanlik, issiqlik siьimi, xarorat o‘tkazuvchanlik, bosim. 
65. Gaz aralashmalarini tozalash usullari. 
Markazdan qochma kuch,maqsadi, sinflari, skurubber, nasadka, tarelka, mavxum, qaynash, 
filtr, elektrofiltr, trubali, samaradorligi, kamchiligi, tanlash. 
66. Issiqlik almashinish qurilmalari. 
 Sovituvchi agentlar, ekvivalent diametr, turlari, regenerativ, aralashtiruvchi, rekuperativ, 
truba, ilonsimon, truba ichida truba, plastinali, spiralsimon, g‘ilofli, sovituvchi qurilmalar 
67. Gidrostatika asoslari. 
 Gidrodinamika,og‘irlik kuchi, bosim, parallelepiped, tenglama, Eyler, muvozanat, koordinata, 
gidrovlika, nyuton,
. 
68. Nasoslar. 
Nasos, turlari, parametrlar, unumdorligi, napor, quvvat, FIK, so‘rish, xaydash, geometrik 
balandligi, tenglama. 
69. Issiqlik almashinishi qurilmalarining xisobi. 
Harakatga keltiruvchi kuch, loyixa, yuza, fizik, kattalik, xarorat, issiqlik miqdori, sarfi, 
koeffisent, Nusselt, trubalar, soni, uzunlik, gidravlik qarshilik, haroratlar farqi.. 
70.
 
Gidrodinamika. 
Gidravlika,gidrostatika, Bernulli, napor, gidrodinamika, qovushqoqlik, zichlik, qarshiliklar. . 
Suyuqlik va gazlarning xarakat tezliklari tovush tezligidan past bulgani uchun ularning harakat 
qonunlari bir xil. Shuning uchun gidravlikada suyuqlik deyilganda gaz xam, suyuqlik xam 
tushuniladi. Ularni bir-biridan ajratish uchun suyuqliklar tomchili, gazlar esa elastik suyuqlik 
deb qaraladi.
Sirt va xajm kuchlarining ta’sirida suyuqlikning ichida gidrostatik bosim paydo bo‘ladi. Tinch 
turgan suyuqlik xajmidan elementar yuza F ni ajratib olamiz. Ushbu yuzaning turgan 

---

xolatidan tashkari unga normal buyicha yunalgan ma’lum bir kuch P ta’sir kiladi. Ushbu 
kuchning elementar yuzaga nisbati ( P / F) o’rtacha gidrostatik bosimni tashkil etadi:
Idishdagi suyuqlikning pastki yupka devordagi dumalok teshik orkali okib tushgandagi 
sarflanish miqdorini aniklashni kurib (chikamiz (3.20-rasm, a). Idishda ideal suyuqlik bulib, 
uning balandligi bir xil vaziyatda uzgarmasdan turadi. Idishning pastki kismiga parallel 
bulgan 0-0 tekislikka nisbatan 1-1 va 2-2 kesimlar uchun Bernulli tenglamasini yozamiz:
Gidrodinamikani o’rganish masalalari uch turga bo’linadi: ichki, tashki va aralash. Suyuqlik 
yoki gazlarning truba va kanallar bo’yicha xarakati gidrodinamikaning ichki vazifasini, kattik 
zarrachalarning gaz yoki suyuq muxitdagi xarakati tashki vazifani, suyuqlik va gazlarning 
kattik jism katlami orkali xarakati esa aralash vazifani tashkil etadi.