1. «Jarayonlar va qurilmalar» fanining mazmuni

Mexanik jarayonlar-
qattiq, materiallarni mexanik kuch ta’sirida qayta ishlash bilan 
bog‘liq. Bunday jarayonlar qatoriga maydalash, saralash, uzatish, aralashtirish va shu kabilar 

---

kiradi. Bu jarayonlarning tezligi qattiq jismlarning mexanik qonuniyatlari bilan ifodalanadi. 
Bunda xarakatlantiruvchi kuch vazifasini mexanik bosim kuchi yoki markazdan kochma kuch 
bajaradi. 
Gidromexanik jarayonlarni-
suyuq va gazsimon sistemalardagi xarakat (aralashtirish, 
filtrlash, chuktirish) bilan bog‘liq jarayonlar tashkil etadi. Bunday jarayonlarning tezligi 
gidromexanika konunlari bilan aniqlanadi. Gidromexanik jarayonlarning xarakatlantiruvchi 
kuchi - gidrostatik va gidrodinamik bosimdir.
Issiqlik almashinish jarayoni
- 
temperaturalar farqi mavjud bo’lganda bir (temperaturasi 
yuqori) jismdan ikkinchi (temperaturasi past) jismga issiqlikning utishidir. Bu guruhga isitish, 
sovitish, bug’latish, kondenslash va suniy sovuq xosil qilish jarayonlari kiradi. Jarayonning 
tezligi gidrodinamik rejimga bog‘liq xolda issiqlik uzatish qonunlari bilan ifodalanadi. Issiqlik 
jarayonlarining xarakatlantiruvchi kuchi sifatida issiq va sovuq muxitlar o’rtasidagi 
temperaturalar farqi ishlatiladi. 
Modda almashinish jarayonlari
- bir yoki bir necha komponentlarning bir fazadan fazalarni
ajratuvchi yuza orkali ikkinchi fazaga utishidir. Komponentlar bir fazadan ikkinchi fazaga 
molekulyar va turbulent diffuziyalar yordamida utadi. Shu sababli bu jarayonlar diffuzion 
jarayonlar xam deyiladi. Bu guruxga absorblash, adsorblash, suyuqliklarni xaydash, 
ekstraklash, kristallash, kuritish jarayonlari kiradi. Jarayonlarning tezligi fazalarning 
gidrodinamik xarakatiga bog‘liq bulib, modda o‘tkazish konuniyatlari bilan ifodalanadi. 
Modda almashinish jarayonlarining xarakatlantiruvchi kuchi fazalardagi konsentrasiyalarning 
farki bilan belgilanadi.