1. «Jarayonlar va qurilmalar» fanining mazmuni

cho‘ktirish
deb ataladi. 
Agar cho‘ktirish og‘irlik kuchi ta’sirida borilsa, bu jarayon
tindirish
deb yuritiladi. 
Tindirish asosan turli jinsli sistemalarni birlamchi ajratish uchun ishlatiladi. 
Filtrlash
- suyuq va gazsimon aralashmalarni g‘ovaksimon to‘siq filtr yordamida 
ajratishdan iborat. Filtrlash bosim yoki markazdan qochma kuch ta’sirida olib boriladi va asosan 
suspenziya xamda changlarni to‘la tozalash uchun ishlatiladi. 
Sentrifugalash
- suspenziya va emulpsiyalarni markazdan qochma kuchlar ta’sirida 
yaxlit yoki g‘ovaksimon to‘siqlar yordamida ajratish jarayonidir. 
Suyuqlik yordamida 
ajratish usuli
deb gaz tarkibida bo‘lgan qattiq zarrachalarni biror 
suyuqlik ishtirokida ushlab qolish jarayoniga aytiladi. Bu jarayon og‘irlik yoki inersiya kuchlari 
ta’sirida olib boriladi va gazlarni tozalash uchun ishlatiladi. 
Turli jinsli sistemalarni ajratishning yuqorida bayon etilgan usullari sanoatda 
cho‘ktirish, 
filtrlash qurilmalari, siklonlar, elektrofiltrlar, syentrifugalar, skrubberl
ar
va shu kabi 
qurilmalarda olib boriladi 
Cho‘kish tezligini aniqlash uchun aloxida olingan sharsimon qattiq zarrachalarning 
suyuqlik muxitda erkin cho‘kishini tekshiramiz: cho‘ktirish jarayonlari 
tindiruvchi
qurilmalarda 
olib boriladi. Bu jarayonda cho‘kish tezligini xisoblash muximdir. 
Zarracha dastlab tez cho‘ka boshlaydi, so‘ngra og‘irlik kuchi qarshilik kuchiga teng 
bo‘lgandan so‘ng o‘zgarmas tezlik bilan bir xilda cho‘kadi. Shu o‘zgarmas tezlik 
cho‘kish tezligi
deyiladi. Umumiy xolda tezligi quyidagi formuladan topiladi: 
3.
 
Markazdan qochma tipdagi mashinalar. 
Ventilyator, bosim, g‘ildirak, quvvat, turbokompressor, turbogazoduvka, vakum nasos, 
porshenli, rotorli, nasoslarni tanlash, afzalligi, kompressorlarni tanlash.